Người Trung Quốc đang không thể tin vào vận may của họ: ngay khi kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo tiêu thụ lượng điện khổng lồ bắt đầu, Tổng thống Mỹ và đảng của ông lại quyết định thực hiện một trong những quyết sách tự gây tổn hại mang tính chiến lược một cách không tưởng.
Họ đã thông qua một dự luật khổng lồ mà, cùng với những điều vô lý khác, cố ý phá hoại khả năng sản xuất điện của Mỹ thông qua năng lượng tái tạo – đặc biệt là năng lượng mặt trời, pin và năng lượng gió.
Lý do là gì? Họ xem đây là những nguồn năng lượng của phe “tự do”, mặc dù thực tế chúng là cách nhanh nhất và rẻ nhất để tăng cường điện lưới của Mỹ nhằm đáp ứng nhu cầu khổng lồ từ các trung tâm dữ liệu AI.
Điều này hoàn toàn trái ngược với những gì Trung Quốc đang làm. Quả thực, Bắc Kinh có thể sẽ phải biến ngày 4 tháng 7 thành ngày lễ quốc gia của riêng mình trong tương lai: Ngày Mỹ Lệ thuộc Điện năng.
Không thể tin nổi: Trung Quốc và ngay cả Ả Rập Xê Út đang tăng cường đầu tư vào điện mặt trời để đáp ứng nhu cầu của các trung tâm dữ liệu AI mà họ muốn thu hút từ phương Tây, trong khi “dự luật to đẹp” của Tổng thống Trump lại đi ngược hoàn toàn. Dự luật nhanh chóng loại bỏ các khoản ưu đãi thuế dành cho các dự án điện mặt trời và điện gió quy mô lớn, cũng như các khoản tín dụng thuế cho xe điện. Điều này gần như đảm bảo rằng Trung Quốc sẽ nắm giữ tương lai của năng lượng mặt trời, điện gió, xe ô tô, xe tải điện và cả phương tiện tự lái.
May mắn thay, Tổng thống Trump và những người ủng hộ ông vẫn giữ lại, cho đến năm 2036, một khoản ưu đãi thuế lớn từ thời Biden dành cho các công ty xây dựng những công nghệ không phát thải khác như lò phản ứng hạt nhân, đập thủy điện, nhà máy địa nhiệt và hệ thống pin lưu trữ.
Vấn đề là có thể mất tới 10 năm để xây dựng một nhà máy hạt nhân ở Mỹ, và, như tờ The Times đã đưa tin, dự luật đã thêm “các hạn chế phức tạp” đối với các khoản tín dụng pin “mà cấm người nhận có liên hệ với ‘các thực thể nước ngoài bị cấm’ như Trung Quốc”. Kết quả là, “một số người lo ngại rằng các quy định này quá phức tạp, đến mức các khoản tín dụng đó có thể trở nên vô dụng đối với nhiều dự án”.
Tóm lại, dự luật hỗn tạp này – được thông qua vội vã mà không có một phiên điều trần nào của Quốc hội với các chuyên gia năng lượng độc lập hoặc thậm chí một nhà khoa học – chắc chắn sẽ đặt hàng tỷ USD đầu tư vào năng lượng tái tạo vào tình thế rủi ro, chủ yếu ở các bang Cộng hòa, và có khả năng làm mất đi hàng chục nghìn việc làm của người lao động Mỹ.
Thêm vào đó, dự luật còn cấm áp dụng trong 10 năm một khoản phí lần đầu tiên xuất hiện đối với lượng khí thải mêtan dư thừa từ hoạt động sản xuất dầu khí – một nguyên nhân chính gây ra nóng lên toàn cầu.
Chỉ với một đạo luật này, nhà bạn sẽ nóng hơn, hóa đơn điều hòa tăng cao, việc làm trong ngành năng lượng sạch trở nên khan hiếm, ngành ô tô Mỹ suy yếu và Trung Quốc thì vui mừng. Điều này có lý không?
Nó hoàn toàn vô lý. Và người hiểu rõ điều này nhất ở Mỹ chính là Elon Musk. Thật đáng buồn khi Musk, người rõ ràng là một trong những nhà đổi mới sản xuất vĩ đại nhất nước Mỹ – đã thành lập các công ty hàng đầu thế giới về xe điện, tên lửa tái sử dụng, pin lưu trữ và vệ tinh viễn thông – lại tự làm mất uy tín với rất nhiều cử tri do mối quan hệ của ông với Trump và những quyết định cắt giảm nhân sự chính phủ một cách thất thường từ Ban Hiệu quả Chính phủ của ông.
Vì lý do đó, nhiều người sẽ không hiểu được sự thật cốt lõi mà Musk đã ra sức cảnh báo đồng bào Mỹ của mình: dự luật của Trump là “hoàn toàn điên rồ và phá hoại. Nó chỉ trợ cấp cho các ngành công nghiệp của quá khứ, trong khi gây tổn hại nghiêm trọng đến các ngành công nghiệp của tương lai”.
Điều này không hề phức tạp, và đây là điều mà Trung Quốc biết rõ: Chưa bao giờ có một mối liên hệ rõ ràng đến vậy giữa khả năng của một quốc gia trong việc sản xuất lượng điện khổng lồ với giá cả phải chăng (và theo cách sạch nhất có thể) với khả năng của quốc gia đó trong việc phát triển các công cụ AI vốn tiêu thụ lượng điện lớn khi học hỏi và tạo ra các câu trả lời, cung cấp cho chúng ta những công cụ cần thiết để chữa bệnh, khám phá vật liệu mới, và thậm chí tạo ra “chén thánh” của năng lượng nhiệt hạch rẻ, sạch, thân thiện với khí hậu.
Nói cách khác, chưa bao giờ có một mối liên hệ chặt chẽ đến vậy giữa lượng điện sạch, rẻ mà một quốc gia có thể tạo ra cho các mô hình AI và sức mạnh kinh tế và quân sự trong tương lai của nó.
Đó là lý do vì sao Musk và nhiều người khác thấy thật “điên rồ và phá hoại” khi Trump cùng “giáo phái” Đảng Cộng hòa của ông từ chối một chính sách năng lượng gồm “tất cả các nguồn có thể, sạch nhất có thể, nhanh nhất có thể” – bao gồm dầu mỏ, khí đốt tự nhiên, than đá, gió, thủy điện, hạt nhân, năng lượng mặt trời, địa nhiệt, hydrogen – từ đó hướng tới việc loại bỏ dần những nguồn năng lượng bẩn nhất để thay thế bằng những nguồn sạch nhất, giống như cách Trung Quốc thường làm.
Thay vào đó, Trump đã chọn cách làm suy yếu ngành công nghiệp năng lượng tái tạo của Mỹ theo cách mà Trung Quốc không làm. Tổng thống thậm chí còn gọi các khoản tín dụng thuế năng lượng sạch là một “trò lừa đảo”, nói rằng ông thà chi tiền vào bất cứ nơi nào khác. Đây là sự ngu ngốc ở quy mô công nghiệp.
Tôi đã rất ấn tượng với một câu nói của một chuyên gia năng lượng trên tờ The Wall Street Journal cách đây vài hôm. “Triển vọng tổng thể về năng lượng là chúng ta sẽ kém cạnh tranh hơn vì luật này,” Nick Nigro của Atlas Public Policy cho biết. “Mười năm nữa chúng ta có thể nhìn lại khoảnh khắc này như thời điểm mà Mỹ đã thụt lùi và về cơ bản đã mất đi sự chuyển đổi sang năng lượng sạch”.
Đáng buồn thay, thật lòng mà nói, chính những người cấp tiến của Đảng Dân chủ đã góp phần khiến Trump và đảng của ông trở nên ngu ngốc đến vậy đối với chính sách năng lượng, bằng những ý tưởng hão huyền của riêng họ.
Quá nhiều người trong số họ đã hành xử như thể chúng ta có thể chấm dứt ngay lập tức việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch để chuyển sang một nền kinh tế xanh sạch mà không cần mở rộng các nguồn nhiên liệu sạch hơn như khí đốt tự nhiên và năng lượng hạt nhân để bắc cầu cho quá trình chuyển đổi, và cũng không nới lỏng các tiêu chuẩn cấp phép để xây thêm đường dây truyền tải đưa điện sạch từ giữa sa mạc về các thành phố cần dùng.
Ít người Mỹ hiểu Trung Quốc đã tiến xa đến mức nào so với Mỹ trong lĩnh vực này và đang tiến xa hơn, nhanh hơn, mỗi ngày.
Hãy xem xét bức tranh tổng thể này: Năm 2000, Trung Quốc sản xuất chỉ hơn 1.300 terawatt giờ điện trong khi Mỹ sản xuất gần 3.800 (một terawatt tương đương một triệu megawatt).
Tua nhanh đến hiện tại, Trung Quốc sản xuất hơn 10.000 terawatt giờ trong khi Mỹ, kể từ năm 2000, chỉ tăng thêm 500 – tăng chỉ 13% trong hai thập kỷ rưỡi. Phần lớn sự tăng trưởng điện năng của Trung Quốc ban đầu đến từ việc mở rộng sản xuất điện than, nhưng trong những năm gần đây nó đã được thúc đẩy bởi việc mở rộng các nguồn thủy điện, năng lượng mặt trời, gió và pin, những thứ xây dễ hơn, rẻ hơn và nhanh hơn và cũng giúp ích cho khí hậu.
Như một bài báo gần đây từ Thượng Hải trên tờ The Financial Times đã viết: “Trung Quốc đang trên đường trở thành ‘quốc gia điện’ đầu tiên trên thế giới, với tỷ lệ năng lượng ngày càng tăng đến từ điện và một nền kinh tế ngày càng được thúc đẩy bởi các công nghệ sạch. Nó mang lại cho Trung Quốc một vùng đệm chiến lược khỏi sự tách rời thương mại và căng thẳng địa chính trị gia tăng với Mỹ”.
Mục tiêu của Trump là đưa Mỹ trở thành cường quốc thống trị năng lượng toàn cầu trong nhiệm kỳ của ông, nhưng dự luật của ông đã làm điều đó trở nên bất khả thi. Không có con đường nào để đạt được sự thống trị năng lượng trong năm năm tới mà không có năng lượng tái tạo.
Giả sử bạn muốn tạo thêm điện cho nhiều trung tâm dữ liệu hơn chỉ bằng khí đốt tự nhiên ngày nay. Ngay cả khi bạn có rất nhiều khí đốt, như Mỹ, bạn cần nhiều tuabin khổng lồ hơn để chuyển đổi khí đốt thành điện.
Nếu bạn hỏi các nhà sản xuất lớn của những tuabin đó – GE Vernova, Siemens Energy và Mitsubishi Power – họ có thể sẽ nói với bạn rằng họ sẽ rất vui lòng giao cho bạn một cái, nhưng bạn sẽ may mắn nếu nó được lắp đặt trước năm 2030. Họ có danh sách chờ dài đến thế. Và không biết tuabin đó sẽ có giá bao nhiêu với tất cả các loại thuế thép và nhôm mới của Trump.
Ngược lại, bạn có thể xây dựng và đưa vào hoạt động một trang trại năng lượng mặt trời mới với pin lưu trữ ở Texas chỉ trong 18 tháng.
“Trong quý vừa qua, Texas đã dẫn đầu về lắp đặt năng lượng sạch, bổ sung ấn tượng 2.596 MW công suất mới về năng lượng mặt trời, gió và lưu trữ quy mô lớn,” theo một báo cáo nghiên cứu tháng 10 từ Texas A&M. “Cột mốc này đánh dấu lần đầu tiên Texas vượt qua California để trở thành bang năng lượng mặt trời hàng đầu quốc gia”.
Một chuyên gia năng lượng Texas, Doug Lewin, đã đăng vào tuần trước rằng bang này đã thêm 10.000 megawatt điện chỉ trong năm ngoái – phần lớn là từ năng lượng mặt trời siêu rẻ với pin lưu trữ, vì vậy năng lượng có thể được phân phối vào ban đêm khi mặt trời không chiếu sáng. Kết quả là, Texas đã chứng kiến sự sụt giảm các sự cố mất điện trên lưới điện của mình nhờ nhiều năng lượng tái tạo kết hợp với pin lưu trữ lớn hơn. Texas vẫn có thể triển khai năng lượng mặt trời cộng với pin trong tương lai, nhưng giờ đây điện sẽ tốn kém hơn nhiều cho người tiêu dùng nhờ dự luật của Trump.
Nếu hóa đơn tiền điện hàng tháng cao hơn đó làm bạn khó chịu, hãy gọi cho Bộ trưởng Năng lượng Chris Wright. Ông ấy chắc chắn biết rõ hơn, nhưng giống như mọi kẻ xu nịnh khác trong nội các của Trump, ông ấy dường như chỉ nói với ông chủ những gì ông ấy muốn nghe. Như Wright chắc chắn phải biết, năng lượng mặt trời cộng với pin lưu trữ chiếm 81% công suất điện mới được bổ sung ở Mỹ vào năm 2024, theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ. Giờ đây, dự luật ngu ngốc của Trump sẽ cắt giảm số lượng đó.
Hậu quả cho người Mỹ? Công ty nghiên cứu Energy Innovation, có mô hình năng lượng được bình duyệt và được công nhận rộng rãi, dự đoán rằng nỗ lực của Trump nhằm làm suy yếu ngành công nghiệp năng lượng tái tạo của Mỹ sẽ khiến giá điện bán lẻ tăng khoảng 50% vào năm 2035, và tổng chi phí năng lượng tiêu dùng hàng năm sẽ tăng hơn 16 tỷ USD vào năm 2030. Nó cũng dự đoán rằng khoảng 830.000 việc làm trong lĩnh vực năng lượng tái tạo sẽ bị mất hoặc không được tạo ra vào năm 2030.
Vì tất cả những lý do này, tôi chắc chắn rằng ngày nay chỉ có hai đảng phái chính trị trên thế giới đang cổ vũ cho việc thông qua dự luật này: Đảng Cộng hòa của Trump và Đảng Cộng sản Trung Quốc – bởi vì không có gì được định sẵn để làm cho Trung Quốc vĩ đại trở lại hơn dự luật “hoành tráng, tuyệt đẹp” của Trump.
Thomas L. Friedman là Chuyên gia bình luận về chính sách đối ngoại của New York Times.
© 2025 | Tạp chí NƯỚC ĐỨC