Thuế quan của Mỹ và sự phân hóa kinh tế các bang của Đức

Thời sự Đức 07 Tháng bẩy 2025

Một nghiên cứu mới từ Viện Ifo đã hé lộ bức tranh đa chiều về tác động của chính sách thuế quan cứng rắn từ Mỹ lên các bang của Đức. Trong khi một số khu vực phải đối mặt với những tổn thất kinh tế đáng kể do phụ thuộc vào ngành công nghiệp ô tô xuất khẩu, nhiều bang khác lại gần như không bị ảnh hưởng. Điều này cho thấy sự phân hóa rõ rệt trong khả năng chống chịu của các nền kinh tế địa phương trước những biến động thương mại quốc tế.

Phân tích tác động thuế quan Mỹ lên các bang của Đức

Quan hệ thương mại giữa Hoa Kỳ và Đức, hai trong số các nền kinh tế lớn nhất thế giới, thường xuyên phải đối mặt với những thách thức từ các chính sách bảo hộ. Đặc biệt, dưới các chính quyền trước đây của Hoa Kỳ, việc áp dụng thuế quan đối với hàng hóa nhập khẩu, bao gồm cả từ Đức, đã trở thành một công cụ chính sách nhằm cân bằng cán cân thương mại và bảo vệ ngành công nghiệp trong nước. Tuy nhiên, tác động của những chính sách này không phải lúc nào cũng đồng đều. Một nghiên cứu chuyên sâu mới đây của Viện Ifo, một trong những tổ chức nghiên cứu kinh tế hàng đầu tại Đức, đã chỉ ra rằng chính sách thuế quan cứng rắn của Mỹ đã tạo ra những hệ quả rất khác biệt giữa các bang của Đức, gây ra tổn thất nặng nề cho một số khu vực trong khi lại bỏ qua những khu vực khác.

Nghiên cứu của Ifo đã sử dụng các mô hình kinh tế phức tạp để phân tích luồng thương mại, cấu trúc ngành công nghiệp và sự phụ thuộc vào xuất khẩu của từng bang. Kết quả đã vẽ nên một bức tranh rõ ràng về sự không đồng đều trong khả năng chống chịu của nền kinh tế Đức trước những cú sốc từ bên ngoài. Mặc dù Đức là một quốc gia có nền kinh tế liên bang gắn kết, sự chuyên môn hóa kinh tế của từng vùng đã dẫn đến những phản ứng khác nhau đáng kể trước cùng một chính sách thương mại. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hiểu rõ cấu trúc kinh tế địa phương khi đánh giá tác động của các chính sách kinh tế vĩ mô.

Những bang chịu ảnh hưởng nặng nề nhất

Theo phân tích của Ifo, một số bang của Đức đã phải gánh chịu những tổn thất kinh tế đáng kể nhất do chính sách thuế quan của Mỹ. Những bang này có một đặc điểm chung: sự phụ thuộc sâu sắc vào ngành công nghiệp ô tô và các ngành liên quan, vốn có kim ngạch xuất khẩu lớn sang thị trường Mỹ.

Saarland: Mặc dù là một trong những bang nhỏ nhất của Đức, Saarland có một nền kinh tế công nghiệp mạnh mẽ, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất ô tô và các linh kiện liên quan. Các nhà máy lớn và chuỗi cung ứng phức tạp tại đây phục vụ một phần đáng kể cho thị trường xuất khẩu, trong đó Hoa Kỳ là một đối tác quan trọng. Khi thuế quan được áp dụng, chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm tăng lên, làm giảm sức cạnh tranh của hàng hóa Saarland trên thị trường Mỹ, dẫn đến sụt giảm đơn hàng và áp lực lên việc làm.
Niedersachsen: Là quê hương của Tập đoàn Volkswagen, Niedersachsen là một trung tâm sản xuất ô tô khổng lồ. Các nhà máy lớn ở Wolfsburg và Hanover sản xuất hàng triệu xe mỗi năm, với một tỷ lệ đáng kể được xuất khẩu sang Bắc Mỹ. Do đó, bất kỳ rào cản thương mại nào từ Mỹ cũng sẽ ảnh hưởng trực tiếp và nghiêm trọng đến hoạt động sản xuất, doanh thu và việc làm tại bang này. Sự sụt giảm nhu cầu từ thị trường Mỹ có thể dẫn đến việc cắt giảm ca làm, tạm ngừng sản xuất và thậm chí là sa thải nhân viên.
Baden-Württemberg: Bang này là cái nôi của các thương hiệu ô tô danh tiếng như Mercedes-Benz (Daimler) và Porsche, cùng với một mạng lưới dày đặc các nhà cung cấp linh kiện và công nghệ cao cho ngành ô tô. Sự phụ thuộc vào xuất khẩu, đặc biệt là các dòng xe hạng sang và công nghệ cao sang Mỹ, khiến Baden-Württemberg cực kỳ nhạy cảm với những biến động chính sách thương mại. Thuế quan không chỉ ảnh hưởng đến các nhà sản xuất xe hơi mà còn lan rộng sang hàng trăm doanh nghiệp vừa và nhỏ trong chuỗi cung ứng, gây ra hiệu ứng domino tiêu cực cho toàn bộ nền kinh tế bang.

Nguyên nhân chính khiến các bang này chịu tổn thất nặng nề là do cấu trúc kinh tế tập trung vào các ngành công nghiệp nặng, đặc biệt là ô tô, và mức độ hội nhập sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu mà trong đó thị trường Mỹ đóng vai trò thiết yếu. Sự gia tăng chi phí xuất khẩu đã làm giảm lợi nhuận, khiến các nhà sản xuất phải cân nhắc lại chiến lược đầu tư và sản xuất.

Các khu vực ít bị tác động

Trái ngược với những bang công nghiệp nặng chịu thiệt hại, một số bang của Đức lại gần như không bị ảnh hưởng đáng kể bởi chính sách thuế quan từ Mỹ. Sự khác biệt này chủ yếu đến từ cấu trúc kinh tế đa dạng và ít phụ thuộc vào các ngành xuất khẩu chịu tác động trực tiếp của thuế quan sang Mỹ.

Sachsen-Anhalt: Bang này có một nền kinh tế đa dạng hơn, bao gồm nông nghiệp, hóa chất, năng lượng tái tạo và du lịch. Mặc dù có các hoạt động công nghiệp, chúng không tập trung mạnh vào các ngành như ô tô hay máy móc hạng nặng có kim ngạch xuất khẩu lớn sang Mỹ. Do đó, các tác động từ thuế quan là không đáng kể so với các bang công nghiệp khác.
Hamburg: Là một thành phố cảng lớn và trung tâm dịch vụ tài chính, logistics của Đức và châu Âu, Hamburg có nền kinh tế dựa nhiều vào thương mại và dịch vụ hơn là sản xuất công nghiệp để xuất khẩu trực tiếp sang Mỹ. Mặc dù là điểm trung chuyển cho nhiều hàng hóa xuất khẩu, bản thân các ngành sản xuất nội tại của Hamburg ít bị ảnh hưởng trực tiếp bởi thuế quan đối với hàng hóa sản xuất.
Schleswig-Holstein: Nằm ở phía Bắc, bang này có nền kinh tế dựa vào nông nghiệp, du lịch (đặc biệt là du lịch biển), và năng lượng gió. Các ngành công nghiệp nặng và xuất khẩu quy mô lớn sang Mỹ không phải là trụ cột chính của nền kinh tế tại đây, do đó, tác động của thuế quan là rất hạn chế.
Mecklenburg-Vorpommern: Tương tự như Schleswig-Holstein, Mecklenburg-Vorpommern cũng là một bang ven biển có kinh tế chủ yếu dựa vào du lịch, nông nghiệp và năng lượng tái tạo. Mức độ phụ thuộc vào xuất khẩu công nghiệp sang Mỹ là không đáng kể, giúp bang này tránh được những tổn thất kinh tế do thuế quan.

Những bang này cho thấy khả năng phục hồi tốt hơn trước các rào cản thương mại quốc tế nhờ vào cơ cấu kinh tế đa dạng, ít phụ thuộc vào một vài ngành xuất khẩu chủ lực có thị trường mục tiêu là Hoa Kỳ. Điều này làm nổi bật tầm quan trọng của việc đa dạng hóa nền kinh tế để giảm thiểu rủi ro từ các biến động chính sách thương mại toàn cầu.

Triển vọng và ý nghĩa cho nền kinh tế Đức

Nghiên cứu của Viện Ifo không chỉ cung cấp cái nhìn sâu sắc về tác động hiện tại của thuế quan mà còn đưa ra những gợi ý quan trọng cho tương lai của nền kinh tế Đức. Sự phân hóa rõ rệt giữa các bang cho thấy rằng mặc dù Đức là một nền kinh tế mạnh mẽ, nó vẫn dễ bị tổn thương ở những khu vực quá chuyên môn hóa và phụ thuộc vào một thị trường xuất khẩu duy nhất.

Đối với các bang chịu tổn thất nặng nề, việc đa dạng hóa kinh tế và tìm kiếm các thị trường xuất khẩu mới là điều cần thiết. Điều này có thể bao gồm việc đầu tư vào các ngành công nghiệp mới nổi, thúc đẩy đổi mới công nghệ, và tăng cường giao thương nội khối Liên minh châu Âu hoặc với các thị trường đang phát triển khác. Đối với Đức nói chung, việc tăng cường đối thoại thương mại quốc tế, đặc biệt với Hoa Kỳ, là rất quan trọng để giải quyết các rào cản thương mại và đảm bảo một môi trường kinh doanh ổn định hơn cho các doanh nghiệp xuất khẩu.

Kết quả nghiên cứu cũng là lời nhắc nhở về tầm quan trọng của việc xây dựng các chuỗi cung ứng linh hoạt và khả năng phục hồi. Trong bối cảnh địa chính trị và kinh tế toàn cầu ngày càng phức tạp, việc giảm thiểu rủi ro từ sự phụ thuộc quá mức vào bất kỳ thị trường hay đối tác nào sẽ là chìa khóa để duy trì sự ổn định và tăng trưởng bền vững cho nền kinh tế Đức trong tương lai.