Việc tự làm chủ tại Đức mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng đi kèm với các quy định phức tạp. Để khởi nghiệp thành công, cá nhân cần nắm vững các yêu cầu pháp lý, thuế và bảo hiểm. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về những bước đi quan trọng và các yếu tố cần cân nhắc trước khi bắt đầu hành trình tự kinh doanh tại một trong những nền kinh tế lớn nhất châu Âu.
Tự hành nghề hay tự làm chủ (Selbstständigkeit) tại Đức là một lựa chọn hấp dẫn, mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng về mặt pháp lý, tài chính và quản lý. Hệ thống quy định chặt chẽ của Đức yêu cầu mỗi cá nhân phải hiểu rõ các bước đi cần thiết để đảm bảo sự nghiệp kinh doanh bền vững và tuân thủ pháp luật.
Phân loại và hình thức pháp lý
Trước hết, bạn cần xác định hoạt động của mình thuộc loại hình "tự do hành nghề" (Freiberufler) hay "kinh doanh" (Gewerbetreibender), vì điều này ảnh hưởng trực tiếp đến yêu cầu đăng ký và nghĩa vụ thuế.
- Freiberufler: Dành cho các ngành nghề đòi hỏi trình độ chuyên môn sâu như bác sĩ, luật sư, kỹ sư, nhà báo, nghệ sĩ. Freiberufler không phải đăng ký kinh doanh tại sở thương mại và không phải nộp thuế kinh doanh (Gewerbesteuer).
- Gewerbetreibender: Bao gồm các hoạt động kinh doanh thương mại, sản xuất hoặc dịch vụ không thuộc nhóm Freiberufler. Họ bắt buộc phải đăng ký kinh doanh (Gewerbeanmeldung).
Về hình thức pháp lý, các lựa chọn phổ biến bao gồm:
- Einzelunternehmen (Doanh nghiệp tư nhân): Dễ thành lập, nhưng chủ sở hữu chịu trách nhiệm vô hạn.
- UG (haftungsbeschränkt) - Unternehmergesellschaft: Một dạng GmbH "mini" với vốn điều lệ tối thiểu 1 Euro, giới hạn trách nhiệm cho chủ sở hữu.
- GmbH (Gesellschaft mit beschränkter Haftung): Công ty trách nhiệm hữu hạn, yêu cầu vốn điều lệ tối thiểu 25.000 Euro, nhưng giới hạn trách nhiệm ở mức vốn góp.
Quy trình đăng ký và pháp lý
Sau khi chọn hình thức pháp lý, các bước đăng ký cần thiết bao gồm:
- Đăng ký kinh doanh (Gewerbeanmeldung): Bắt buộc đối với Gewerbetreibender tại sở thương mại địa phương (Gewerbeamt).
- Cơ quan thuế (Finanzamt): Mọi người tự hành nghề đều phải đăng ký với Finanzamt để nhận mã số thuế (Steuernummer) và mã số thuế giá trị gia tăng (Umsatzsteuer-ID) nếu cần.
- Phòng thương mại và công nghiệp (IHK) hoặc Phòng thủ công nghiệp (HWK): Hầu hết Gewerbetreibender sẽ tự động trở thành thành viên và đóng phí. Freiberufler thường thuộc các hiệp hội nghề nghiệp riêng.
- Đăng ký bảo hiểm: Liên hệ với công ty bảo hiểm y tế (bắt buộc) và xem xét các loại bảo hiểm khác như hưu trí, trách nhiệm.
- Giấy phép/chứng chỉ: Một số ngành nghề yêu cầu giấy phép đặc biệt hoặc chứng chỉ chuyên môn.
Hệ thống thuế và bảo hiểm
Hệ thống thuế ở Đức khá phức tạp. Các loại thuế chính cần quan tâm:
- Thuế thu nhập cá nhân (Einkommensteuer): Áp dụng cho lợi nhuận kinh doanh, với mức thuế suất lũy tiến.
- Thuế giá trị gia tăng (Umsatzsteuer - VAT): Hầu hết doanh nghiệp phải thu VAT từ khách hàng. Quy định về doanh nghiệp nhỏ (Kleinunternehmerregelung) có thể miễn trừ nghĩa vụ thu VAT nếu doanh thu dưới ngưỡng nhất định (hiện tại là 22.000 Euro/năm đầu và 50.000 Euro/năm tiếp theo).
- Thuế kinh doanh (Gewerbesteuer): Chỉ áp dụng cho Gewerbetreibender nếu lợi nhuận vượt quá ngưỡng nhất định (hiện tại là 24.500 Euro/năm).
Bảo hiểm y tế là bắt buộc, có thể chọn công hoặc tư. Bảo hiểm hưu trí và trách nhiệm cũng rất quan trọng, dù không phải lúc nào cũng bắt buộc.
Lập kế hoạch kinh doanh và tài chính
Một kế hoạch kinh doanh (Business Plan) chi tiết là xương sống cho sự thành công, giúp định hình ý tưởng và là tài liệu quan trọng khi tìm kiếm vốn. Kế hoạch nên bao gồm tóm tắt, mô tả sản phẩm/dịch vụ, phân tích thị trường, chiến lược marketing, kế hoạch tổ chức và đặc biệt là kế hoạch tài chính (dự báo doanh thu, chi phí, lợi nhuận, dòng tiền). Quản lý tài chính và kế toán đúng đắn là chìa khóa để tránh rắc rối với Finanzamt. Bạn nên cân nhắc sử dụng phần mềm kế toán hoặc thuê một chuyên gia tư vấn thuế (Steuerberater).
Yêu cầu về thị thực và giấy phép cư trú
Đối với công dân ngoài Liên minh châu Âu (EU), tự hành nghề ở Đức thường đòi hỏi giấy phép cư trú (Aufenthaltserlaubnis) cho mục đích tự kinh doanh. Yêu cầu bao gồm việc chứng minh dự án kinh doanh có lợi cho nền kinh tế Đức, có đủ nguồn tài chính và một kế hoạch kinh doanh khả thi. Quá trình này có thể phức tạp.
Lời khuyên quan trọng khác
- Tìm kiếm lời khuyên chuyên nghiệp: Đừng ngần ngại tìm đến các chuyên gia tư vấn thuế, luật sư hoặc các trung tâm tư vấn khởi nghiệp.
- Học tiếng Đức: Việc nắm vững tiếng Đức sẽ giúp bạn dễ dàng hơn trong giao tiếp với các cơ quan chức năng, khách hàng và đối tác.
- Xây dựng mạng lưới: Tham gia các hiệp hội ngành nghề và sự kiện kinh doanh để mở rộng quan hệ và tìm kiếm cơ hội.
Tóm lại, tự hành nghề tại Đức là một cuộc phiêu lưu đầy hứa hẹn. Bằng cách chuẩn bị kỹ lưỡng, hiểu rõ các quy định và tìm kiếm sự hỗ trợ khi cần, bạn có thể đặt nền móng vững chắc cho sự thành công của mình.
© 2025 | Tạp chí NƯỚC ĐỨC