Nền kinh tế Đức đang phải đối mặt với một vấn đề nghiêm trọng: tình trạng thiếu hụt lao động có tay nghề ngày càng trầm trọng. Tình trạng này đã gây ra tổn thất kinh tế hàng chục tỷ Euro và đe dọa vị thế cạnh tranh của quốc gia này trên thị trường toàn cầu.
Nền kinh tế Đức, vốn nổi tiếng với sự vững mạnh và tính sáng tạo, đang phải đối mặt với một thách thức ngày càng lớn: tình trạng thiếu hụt lao động có tay nghề. Vấn đề này không chỉ là một rào cản tạm thời mà còn đang gây ra những tổn thất kinh tế đáng kể và đe dọa vị thế cạnh tranh lâu dài của quốc gia này trên trường quốc tế. Sự thiếu hụt nhân lực đang tác động sâu rộng đến nhiều lĩnh vực trọng yếu, buộc chính phủ và các doanh nghiệp phải tìm kiếm những giải pháp cấp bách.
Các báo cáo gần đây đã vẽ nên một bức tranh đáng lo ngại về quy mô của vấn đề. Chỉ riêng trong năm 2023, đã có tới 570.000 vị trí việc làm yêu cầu kỹ năng chuyên môn không được lấp đầy trên khắp nước Đức. Con số này dự kiến sẽ tiếp tục tăng lên, với ước tính đạt 628.000 vị trí vào tháng 7 năm 2025. Sự thiếu hụt này không chỉ dừng lại ở những con số thống kê; nó chuyển hóa thành những tổn thất kinh tế cụ thể và nghiêm trọng. Theo các ước tính mới nhất, nền kinh tế Đức có thể mất khoảng 49 tỷ Euro trong năm 2024 do tình trạng này. Nếu không có các biện pháp can thiệp hiệu quả, con số này được dự báo sẽ tăng vọt lên đến 74 tỷ Euro vào năm 2027.
Mức độ và chi phí kinh tế của vấn đề
Tình trạng thiếu hụt lao động có tay nghề không chỉ đơn thuần là một thách thức hành chính; nó là một vấn đề kinh tế vĩ mô có ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và khả năng đổi mới của Đức. Khi hàng trăm nghìn vị trí không được lấp đầy, các doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc mở rộng sản xuất, thực hiện các dự án mới, và duy trì chất lượng dịch vụ. Điều này dẫn đến sự trì trệ trong tăng trưởng kinh tế và giảm khả năng cạnh tranh trên thị trường toàn cầu, nơi các quốc gia khác đang tích cực thu hút nhân tài.
Khoản lỗ ước tính hàng chục tỷ Euro không chỉ là con số trên giấy tờ mà nó thể hiện sự mất mát về doanh thu, thuế và đầu tư. Các ngành công nghiệp không thể hoạt động hết công suất, các dự án nghiên cứu và phát triển bị đình trệ, và các cơ sở hạ tầng quan trọng không thể được xây dựng hoặc bảo trì kịp thời. Hơn nữa, việc thiếu hụt nhân lực còn tạo áp lực lớn lên những lao động hiện có, dẫn đến tình trạng quá tải, giảm động lực và có thể làm suy giảm sức hấp dẫn của Đức như một điểm đến làm việc.
Nguyên nhân gốc rễ của tình trạng thiếu hụt
Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng thiếu hụt lao động hiện nay là sự chậm trễ trong các cải cách chính sách của Đức trong nhiều năm qua. Mặc dù nhu cầu về lao động có tay nghề ngày càng tăng, nhưng chính phủ đã không tận dụng tối đa cơ hội để thu hút nguồn nhân lực quốc tế một cách hiệu quả. Hệ thống nhập cư vẫn còn phức tạp và nặng nề về thủ tục hành chính, khiến quá trình xin thị thực và công nhận bằng cấp trở nên rườm rà và tốn thời gian.
Mặc dù các chương trình nhập cư mới đã được triển khai nhằm mục đích đơn giản hóa quy trình, nhưng thực tế cho thấy quá trình phê duyệt vẫn còn nhiều bất cập. Điều này tạo ra rào cản đáng kể cho cả người lao động nước ngoài muốn đến Đức và các doanh nghiệp Đức đang cần tuyển dụng. Nhiều doanh nghiệp đã bày tỏ sự thất vọng về sự chậm chạp của các quy trình, khiến họ bỏ lỡ cơ hội tiếp cận những ứng viên tài năng từ khắp nơi trên thế giới. Bên cạnh đó, các yếu tố về dân số, như tỷ lệ sinh thấp và dân số già hóa, cũng góp phần làm trầm trọng thêm vấn đề thiếu hụt lao động bản địa.
Tác động sâu rộng đến các ngành công nghiệp chủ chốt
Sự thiếu hụt lao động có tay nghề đang ảnh hưởng đến hầu hết các lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế Đức. Các ngành như công nghiệp sản xuất và chế tạo, vốn là xương sống của kinh tế Đức, đang gặp khó khăn trong việc duy trì sản lượng và đổi mới. Các kỹ sư, thợ cơ khí lành nghề và chuyên gia sản xuất đang trở nên khan hiếm, gây ra tình trạng tắc nghẽn trong chuỗi cung ứng và giảm khả năng cạnh tranh.
Lĩnh vực y tế cũng đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng nhân sự nghiêm trọng. Thiếu bác sĩ, y tá và các chuyên gia chăm sóc sức khỏe đang gây áp lực lớn lên hệ thống y tế, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dịch vụ và khả năng đáp ứng nhu cầu của người dân. Trong khi đó, các ngành công nghệ thông tin và dịch vụ, vốn là động lực của sự đổi mới, cũng đang thiếu hụt trầm trọng các lập trình viên, chuyên gia bảo mật mạng và nhân viên hỗ trợ công nghệ. Điều này kìm hãm khả năng phát triển công nghệ mới và chuyển đổi số của Đức, vốn rất quan trọng trong kỷ nguyên số hóa.
Những giải pháp cấp bách và kêu gọi hành động
Để đối phó với cuộc khủng hoảng thiếu hụt lao động này, các chuyên gia và đại diện doanh nghiệp đã kêu gọi chính phủ Đức cần có những hành động quyết liệt và toàn diện. Một trong những ưu tiên hàng đầu là đơn giản hóa các thủ tục nhập cư. Điều này bao gồm việc rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, số hóa các quy trình, và công nhận nhanh chóng hơn các bằng cấp và kinh nghiệm làm việc từ nước ngoài. Một hệ thống nhập cư linh hoạt và minh bạch sẽ giúp thu hút những tài năng cần thiết một cách hiệu quả hơn.
Bên cạnh đó, việc tăng cường đào tạo và phát triển nguồn nhân lực trong nước cũng là yếu tố then chốt. Chính phủ cần đầu tư mạnh mẽ vào các chương trình giáo dục nghề nghiệp, các khóa đào tạo nâng cao kỹ năng (upskilling) và đào tạo lại (reskilling) cho lực lượng lao động hiện có. Việc này không chỉ giúp trang bị cho người lao động những kỹ năng mới phù hợp với nhu cầu thị trường mà còn giúp khai thác tối đa tiềm năng của dân số lao động hiện tại. Cuối cùng, việc xây dựng các chính sách đãi ngộ hấp dẫn để giữ chân lao động là vô cùng quan trọng. Điều này bao gồm việc cung cấp mức lương cạnh tranh, môi trường làm việc tốt, cơ hội phát triển nghề nghiệp, và các chính sách hỗ trợ cân bằng cuộc sống công việc để đảm bảo người lao động cảm thấy gắn bó và được trân trọng.
Tóm lại, tình trạng thiếu hụt lao động có tay nghề cao ở Đức không chỉ là một vấn đề tạm thời mà còn là một thách thức chiến lược đối với tương lai kinh tế của quốc gia này. Nếu không có những biện pháp kịp thời và mạnh mẽ, Đức có nguy cơ phải trả một cái giá rất đắt trong thập kỷ tới, không chỉ về mặt kinh tế mà còn về vị thế và khả năng cạnh tranh trên trường quốc tế. Việc kết hợp cải cách nhập cư, đầu tư vào đào tạo trong nước và chính sách đãi ngộ hấp dẫn sẽ là chìa khóa để giải quyết vấn đề cấp bách này và đảm bảo sự thịnh vượng lâu dài cho nền kinh tế Đức.
© 2025 | Tạp chí NƯỚC ĐỨC