Kể từ ngày 7/7/2025, chính phủ Ba Lan chính thức triển khai kiểm soát biên giới tạm thời với Đức và Litva nhằm ngăn chặn làn sóng người di cư không kiểm soát. Thủ tướng Donald Tusk khẳng định đây là biện pháp cần thiết để bảo vệ an ninh quốc gia trước tình trạng nhập cảnh trái phép gia tăng. Tuy nhiên, động thái này đã gây ra lo ngại lớn từ Berlin và Brussels, đe dọa trực tiếp tới tính toàn vẹn của không gian Schengen.
Vào ngày 7 tháng 7 năm 2025, Ba Lan đã chính thức tái lập các biện pháp kiểm soát biên giới tạm thời với các quốc gia láng giềng trong Liên minh châu Âu là Đức và Litva. Quyết định táo bạo này, được chính phủ Ba Lan tuyên bố là cần thiết để “ngăn chặn làn sóng người di cư không kiểm soát” từ các nước thứ ba, đã lập tức làm dấy lên những cuộc tranh luận gay gắt và sự chỉ trích từ nhiều phía. Hành động này đánh dấu một bước đi quan trọng, có thể gây ra những hậu quả sâu rộng đối với nguyên tắc tự do đi lại trong khối Schengen và tương lai của sự hội nhập châu Âu.
Áp lực di cư và bối cảnh an ninh quốc gia của Ba Lan
Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk đã kiên quyết bảo vệ quyết định tái lập kiểm soát biên giới, nhấn mạnh rằng đây là một biện pháp không thể thiếu để “bảo vệ an ninh quốc gia”. Theo ông, số lượng người nhập cảnh trái phép qua Đức và Litva đã tăng lên đáng kể trong thời gian gần đây, đặt ra những thách thức đáng kể cho khả năng quản lý biên giới của Ba Lan. Tình hình này phần nào xuất phát từ việc gia tăng các tuyến đường di cư mới và sự gia tăng áp lực từ các biên giới bên ngoài của Liên minh châu Âu, đặc biệt là khu vực biên giới phía đông. Ba Lan, với vị trí địa lý chiến lược, thường xuyên phải đối mặt với các dòng người di cư và đã nhiều lần bày tỏ lo ngại về khả năng kiểm soát tình hình nếu không có các biện pháp mạnh mẽ hơn.
Chính phủ Ba Lan lập luận rằng, trong bối cảnh các cuộc khủng hoảng di cư trước đây và những mối đe dọa tiềm tàng khác, việc kiểm soát biên giới là cần thiết để duy trì trật tự và an toàn công cộng. Mặc dù là thành viên của không gian Schengen, Ba Lan vẫn có quyền tạm thời tái lập kiểm soát biên giới trong những trường hợp đặc biệt, được quy định bởi Bộ luật Biên giới Schengen. Tuy nhiên, việc áp dụng biện pháp này thường đi kèm với những điều kiện nghiêm ngặt và kỳ vọng về tính tạm thời.
Những lo ngại sâu sắc từ Brussels và Berlin
Động thái của Ba Lan đã gây ra sự lo ngại đáng kể từ các thủ đô châu Âu, đặc biệt là Berlin và Brussels. Không gian Schengen, một trong những thành tựu lớn nhất của quá trình hội nhập châu Âu, cho phép tự do đi lại không biên giới giữa các quốc gia thành viên. Việc Ba Lan tái lập kiểm soát biên giới trực tiếp đe dọa tính toàn vẹn của hệ thống này, gây ra câu hỏi về độ tin cậy và khả năng duy trì các nguyên tắc cơ bản của Liên minh châu Âu.
Các quan chức Liên minh châu Âu tại Brussels đã bày tỏ sự thất vọng và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tìm kiếm các giải pháp chung cho thách thức di cư thay vì các hành động đơn phương. Đức, với tư cách là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng trực tiếp từ dòng người di cư và là đối tác thương mại lớn của Ba Lan, cũng đã lên tiếng bày tỏ sự không hài lòng. Berlin lo ngại rằng việc kiểm soát biên giới có thể dẫn đến sự gia tăng áp lực tại các biên giới của Đức và làm phức tạp thêm các nỗ lực phối hợp giải quyết vấn đề di cư ở cấp độ châu Âu. Sự thiếu tin tưởng giữa các quốc gia thành viên có thể làm suy yếu khả năng ứng phó của EU trước các cuộc khủng hoảng trong tương lai.
Tác động trực tiếp lên cuộc sống và kinh tế
Ngay lập tức sau khi các biện pháp kiểm soát được triển khai, khu vực biên giới giữa Ba Lan và Đức, cũng như Ba Lan và Litva, đã chứng kiến những tác động rõ rệt. Hàng dài xe tải và người dân địa phương đã phải chờ đợi lâu hơn để có thể qua các trạm kiểm tra biên giới. Tình trạng này đã gây ra sự gián đoạn nghiêm trọng đối với giao thông vận tải, đặc biệt là trên tuyến đường cao tốc A12 quan trọng nối giữa Frankfurt (Oder) của Đức và Świecko của Ba Lan. Tuyến đường này là một huyết mạch chính cho thương mại và giao thông xuyên biên giới, và sự tắc nghẽn ở đây có thể dẫn đến những thiệt hại kinh tế đáng kể cho cả hai quốc gia.
Không chỉ ảnh hưởng đến thương mại, việc tái lập kiểm soát biên giới còn gây bất tiện lớn cho hàng ngàn người dân đi lại hàng ngày giữa các quốc gia để làm việc, học tập hoặc thăm thân. Điều này làm suy yếu tinh thần hội nhập và hợp tác đã được xây dựng trong nhiều thập kỷ qua.
Tương lai của khu vực Schengen và sự đoàn kết châu Âu
Nhiều chuyên gia đã đưa ra những cảnh báo nghiêm khắc về hậu quả lâu dài của các hành động đơn phương như vậy. Nếu các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu tiếp tục dựng lại biên giới của mình một cách tùy tiện, châu Âu có thể phải đối mặt với một sự phân mảnh chưa từng có kể từ khi khối Schengen được thành lập. Điều này không chỉ đe dọa nguyên tắc tự do đi lại mà còn có thể làm suy yếu toàn bộ cấu trúc của Liên minh châu Âu, ảnh hưởng đến khả năng hợp tác trong các lĩnh vực khác như kinh tế, an ninh và đối ngoại.
Tình huống này một lần nữa đặt ra câu hỏi về sự cân bằng giữa chủ quyền quốc gia và các cam kết siêu quốc gia trong một liên minh. Nó cũng nhấn mạnh sự cấp bách của việc phát triển một chính sách di cư chung, bền vững và hiệu quả ở cấp độ châu Âu, thay vì để các quốc gia tự mình đối phó với những thách thức phức tạp này. Tương lai của Schengen và thậm chí là của sự đoàn kết châu Âu, sẽ phụ thuộc vào việc các quốc gia thành viên có thể tìm ra một giải pháp chung, dựa trên sự tin cậy và hợp tác lẫn nhau hay không.
© 2025 | Tạp chí NƯỚC ĐỨC