Tình hình hiện tại, nếu nhìn nhận một cách thẳng thắn, đang ẩn chứa nhiều bất ổn. Ukraina đang phải đối mặt với một giai đoạn vô cùng cam go, dù chắc chắn chưa phải là tuyệt vọng. Nhưng đằng sau những khó khăn của riêng Ukraina, một nỗi lo lớn hơn đang bao trùm: sự rạn nứt của toàn bộ liên minh phương Tây.
Có những "món quà" địa chính trị dường như từ trên trời rơi xuống cho ông Putin, những lợi thế mà ông không cần tốn công sức tạo ra nhưng lại được hưởng lợi trọn vẹn. Những diễn biến gần đây đang dần định hình lại cục diện thế giới, và trung tâm của sự thay đổi này là vết nứt ngày càng lớn giữa hai bờ Đại Tây Dương.
Putin và món quà bất ngờ từ Donald Trump
Vào giai đoạn đầu của cuộc xung đột, ông Putin chắc chắn không thể ngờ rằng một ngày nào đó, chính Tổng thống Mỹ, Donald Trump, sẽ trở thành nhân tố chủ chốt làm lung lay mối liên kết chiến lược giữa châu Âu và Hoa Kỳ.
Nhưng lịch sử đôi khi xoay chuyển bởi những sự kiện bất ngờ. Việc ông Trump công khai đặt lợi ích của nước Mỹ lên trên hết, thậm chí tỏ ý sẵn sàng "mặc cả" với Nga và xem xét lại các cam kết với đồng minh truyền thống, đang mở ra cho Moscow một cơ hội chiến lược chưa từng có.
Từ khối đoàn kết vững chắc đến bờ vực rạn nứt
Năm 2022, khi Nga phát động chiến dịch quân sự tại Ukraina, phương Tây đã thể hiện một mặt trận thống nhất đáng kinh ngạc. Bất chấp những khác biệt nội tại, họ đã sát cánh bên nhau: viện trợ quân sự và tài chính khổng lồ cho Kyiv, áp đặt các lệnh trừng phạt kinh tế chưa từng có, tái cấu trúc chiến lược quốc phòng và mở rộng NATO.
Tất cả những hành động này đã tạo ra một khối liên minh vững mạnh, khiến ông Putin bị cô lập cả về kinh tế lẫn ngoại giao.
Tuy nhiên, kể từ khi Trump trở lại nắm quyền và theo đuổi con đường đơn phương, sự tin cậy giữa hai bờ Đại Tây Dương đã bắt đầu sụp đổ. Khi không còn sự phối hợp chiến lược chặt chẽ, mỗi bên dường như phải tự tìm con đường riêng cho mình.
Washington ngày càng bộc lộ rõ ý định tìm kiếm một lối thoát thông qua các cuộc đàm phán trực tiếp với Moscow, trong khi châu Âu buộc phải gấp rút tìm kiếm các đối tác mới để đảm bảo an ninh và lợi ích của chính mình.
Trớ trêu thay, sự đổ vỡ này lại chính là điều mà ông Putin đã mơ ước trong nhiều thập kỷ: làm suy yếu NATO từ bên trong mà không cần tốn một viên đạn, tương tự như cách ông đã sáp nhập Crưm.
Châu Âu trước ngã rẽ lịch sử
Câu hỏi cấp bách lúc này không còn là "ông Trump muốn gì?" mà là "châu Âu phải làm gì để không rơi vào cái bẫy chiến lược của Putin?".
Nếu lục địa già phản ứng chậm chạp, hoặc bị chia rẽ bởi những lợi ích kinh tế và quốc phòng riêng lẻ, Nga sẽ có cơ hội vàng để tái định hình trật tự an ninh châu Âu theo các điều kiện có lợi cho mình.
Để đối phó với thách thức này, châu Âu cần hành động quyết đoán trên nhiều mặt trận.
- Thứ nhất, phải xây dựng một nền "tự chủ chiến lược" thực sự, giảm bớt sự phụ thuộc vào chiếc ô an ninh của Hoa Kỳ.
- Thứ hai, cần đẩy mạnh đầu tư vào công nghệ quốc phòng, đặc biệt là các lĩnh vực then chốt của tương lai như trí tuệ nhân tạo (AI) trong quân sự, vệ tinh do thám và công nghệ trinh sát lượng tử.
- Cuối cùng, điều quan trọng nhất là phải hình thành một liên minh châu Âu đoàn kết, có tiếng nói thống nhất, thay vì mỗi quốc gia theo đuổi một hướng đi riêng.
Tín hiệu từ phương Đông: Chuyến thăm Trung Quốc và những toan tính chiến lược
Trong bối cảnh đầy biến động đó, chuyến thăm Trung Quốc của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron trở thành tâm điểm chú ý của toàn thế giới. Không ai có thể biết chắc Paris đang toan tính điều gì, nhưng chuyến đi này đã làm dấy lên nhiều câu hỏi trong giới phân tích.
Liệu Pháp có đang tìm cách cạnh tranh ảnh hưởng với Mỹ bằng việc cân nhắc hợp tác công nghệ với Trung Quốc, kể cả trong các lĩnh vực cực kỳ nhạy cảm như sonar lượng tử (công nghệ dùng hạt lượng tử để phát hiện vật thể dưới nước với độ chính xác vượt trội) hay AI lượng tử?
Nếu khả năng này được cân nhắc một cách nghiêm túc, nó sẽ gửi đi một thông điệp rõ ràng: châu Âu không còn coi Washington là đối tác chiến lược duy nhất và tuyệt đối đáng tin cậy.
Đây cũng là một lời nhắn nhủ tới Mỹ:
"Nếu các bạn quay lưng với châu Âu, chúng tôi buộc phải tìm những con đường khác để tồn tại và phát triển."
Tuy nhiên, rủi ro cũng rất lớn. Chỉ một bước đi sai lầm, châu Âu có thể bị cuốn vào thế bị Trung Quốc lợi dụng, hoặc rơi đúng vào chiến lược chia để trị mà ông Putin đã giăng sẵn.
Châu Âu cần một chiến lược độc lập và tỉnh táo
Vết rạn nứt xuyên Đại Tây Dương đang ngày một lớn dần, nhưng tương lai của châu Âu không được quyết định bởi Donald Trump hay Vladimir Putin.
Nó phụ thuộc hoàn toàn vào bản lĩnh, sự đoàn kết và tầm nhìn của chính các nhà lãnh đạo châu Âu trong thời khắc định mệnh này.
Để không mắc bẫy, châu Âu cần một chiến lược độc lập và tỉnh táo, không phản ứng một cách cảm tính trước các động thái từ Washington.
Lục địa này cũng cần tránh lao vào cuộc chạy đua bán rẻ công nghệ chiến lược cho các cường quốc khác chỉ để "thể hiện mình". Thay vào đó, châu Âu phải tái định nghĩa lại mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương dựa trên lợi ích cốt lõi và sự tôn trọng lẫn nhau, đồng thời buộc ông Putin phải hiểu rằng châu Âu sẽ không dễ dàng bị chia cắt.
Sau gần một thế kỷ của các liên minh tương đối ổn định, thế giới đang bước vào một kỷ nguyên mới đầy bất định.
Dưới tác động của những thay đổi chính sách từ Mỹ, trật tự toàn cầu đang trở nên phân mảnh hơn bao giờ hết, với vô số các phe nhóm và mâu thuẫn đan xen, khiến việc phân định đâu là đồng minh, đâu là đối thủ trở nên vô cùng phức tạp.
Thành Lộc - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC
© 2025 | Tạp chí NƯỚC ĐỨC