Khi cả tướng Mỹ cũng phải lên tiếng, điều đó cho thấy mức độ nguy hiểm của cái gọi là “kế hoạch hòa bình” mà Washington đang cố dựng lên. Trung tướng Mark Hertling, cựu Tư lệnh Lục quân Mỹ tại châu Âu, một người hiểu Ukraine hơn hầu hết chính trị gia Mỹ, đã viết một bài cảnh báo mà bất kỳ ai quan tâm đến an ninh quốc tế đều phải đọc.
Ông nói thẳng: Ép Ukraine nhượng lãnh thổ cho Nga không phải là hòa bình. Đó là sự phản bội.
Không có cách nào để một cựu tướng lĩnh Lục quân Hoa Kỳ như tôi có thể xem xét các báo cáo về nỗ lực rõ ràng của chính quyền Donald Trump nhằm khởi động một "quy trình hòa bình" mới cho Ukraine mà không thừa nhận những kinh nghiệm và thành kiến cá nhân.
Nhiều năm trước, trong thời gian chỉ huy Lục quân Hoa Kỳ tại Châu Âu, tôi đã có cơ hội làm việc vô cùng chặt chẽ với các sĩ quan và binh sĩ Ukraine. Khi đó, họ đang nỗ lực hết sức để loại bỏ những tàn dư nặng nề, mang tính sống còn của hệ thống quân sự Liên Xô cũ và xây dựng một lực lượng quốc phòng xứng đáng với một quốc gia dân chủ đang trên đà phát triển.
Người đồng hành thân thiết nhất của tôi trong công cuộc đầy thử thách này là Đại tá Henadii Vorobyov.
Ông là một người Ukraine đã từng phục vụ nhiều năm trong Quân đội Liên Xô trước khi đất nước ông giành được độc lập. Đại tá Vorobyov sở hữu một niềm tin mãnh liệt và sâu sắc rằng Ukraine xứng đáng và nên có một quân đội hiện đại, có năng lực, được xây dựng dựa trên các giá trị phương Tây.
Chúng tôi đã từng trải qua vô số giờ đồng hồ cùng nhau đi bộ trên các thao trường huấn luyện, nghiên cứu tỉ mỉ về học thuyết quân sự, các kỹ thuật phát triển năng lực lãnh đạo, và quan trọng hơn cả là lựa chọn những người lính ưu tú nhất để trở thành một phần của lực lượng hạ sĩ quan mới đầy tiềm năng, cũng như những sĩ quan cấp dưới xuất sắc để thăng tiến lên các vị trí cao nhất trong cơ cấu chỉ huy của quân đội họ.
Đại tá Vorobyov giờ đây đã không còn nữa, ông đã ra đi vào năm 2016, nhưng tôi vẫn thường xuyên nghĩ về ông. Tôi luôn tự hỏi, liệu ông sẽ cảm thấy tự hào đến mức nào nếu chứng kiến những gì mà những người lính dưới quyền ông đã phải trải qua kể từ năm 2014 cho đến nay – và quan trọng hơn, ông sẽ phản ứng ra sao trước những đề xuất mà một số cá nhân tại Washington hiện đang đưa ra cho đất nước ông?
Theo dõi sát sao cuộc chiến
Kể từ tháng 2 năm 2022, tôi đã theo dõi cuộc chiến này mỗi ngày với sự quan tâm đặc biệt. Sự theo dõi của tôi không hề mang tính tình cờ hay thụ động, mà là một sự quan sát vô cùng sát sao.
Tôi đã tận mắt chứng kiến Ukraine chiến đấu để giành giật sự sống theo những cách thức phi thường, những điều khiến tôi nhớ lại lý do sâu xa nhất tại sao các quốc gia lại quyết định xây dựng quân đội ngay từ đầu: để bảo vệ người dân, bảo vệ đất nước, bảo vệ nền văn hóa độc đáo và bảo vệ lối sống của họ.
Tôi đã chứng kiến sự chuyển dịch chiến thuật của Nga, từ các cuộc tấn công chớp nhoáng ban đầu sang chiến thuật tiêu hao sinh lực tàn khốc, và từ sự bất tài lộ rõ sang những cuộc tấn công tàn bạo nhằm vào dân thường. Tôi đã lần theo dấu vết của tất cả các giai đoạn và chiến dịch quân sự quan trọng, từ các trận chiến ở Kiev, Kharkiv, Bakhmut, Robotyne, đến những cuộc tấn công mùa hè thất bại và những thành công đáng ghi nhận trên Biển Đen. Tôi thường xuyên ghi chép và phân tích về từng giai đoạn của cuộc xung đột này.
Cảm giác bất an trước những đề xuất hòa bình mới
Và giờ đây, khi nghe thấy những lời bàn tán xôn xao về một sáng kiến hòa bình mới, tôi cảm thấy có điều gì đó thực sự không ổn. Các báo cáo cho thấy chính quyền Hoa Kỳ đang tích cực lưu hành các đề xuất nhằm "thúc đẩy" Kyiv hướng tới các cuộc đàm phán hòa bình.
Có những tin đồn về việc nhượng bộ lãnh thổ, về các đảm bảo an ninh, và về một khuôn khổ 28 điểm mà đối với tôi, nghe giống như phần mở đầu của một cuộc xung đột bị đóng băng hơn là một giải pháp bền vững.
Cùng lúc đó, Bộ trưởng Lục quân Dan Driscoll và Tham mưu trưởng Lục quân Tướng Randy George đang có mặt tại Kyiv để hội đàm với Tổng thống Volodymyr Zelensky và các chỉ huy cấp cao của Ukraine. Đường lối chính thức được đưa ra là họ đang thảo luận về các vấn đề hỗ trợ, khả năng sẵn sàng quân sự, và các yêu cầu trong tương lai.
Cá nhân tôi tin tưởng vào điều này, bởi cả hai vị tướng đều là những nhà lãnh đạo quân sự nghiêm túc, họ hiểu rõ về chiến tranh và Kyiv luôn chào đón họ.
Tuy nhiên, thời điểm diễn ra chuyến thăm, bối cảnh chính trị phức tạp và các cuộc trò chuyện ngoại giao song song đang diễn ra làm dấy lên khả năng rằng họ cũng có thể đã được yêu cầu truyền tải những thông điệp khó khăn và nhạy cảm.
Mục tiêu cao cả nhưng thiếu cân nhắc kỹ lưỡng
Sự hiện diện của các quan chức quân sự cấp cao này diễn ra trong bối cảnh những cá nhân khác trong chính quyền, bao gồm đặc phái viên của Donald Trump, Steve Witkoff, và Ngoại trưởng Marco Rubio, dường như đang nỗ lực hết sức trên các kênh ngoại giao để thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa những gì họ coi là con đường chấm dứt một cuộc xung đột dai dẳng.
Ý định của họ là hoàn toàn tốt đẹp. Họ mong muốn sự ổn định cho khu vực.
Họ muốn ngăn chặn nguy cơ leo thang xung đột. Họ mong muốn chấm dứt tình trạng đổ máu. Đó đều là những mục tiêu cao cả và đáng ngưỡng mộ. Tuy nhiên, và đây chính là điểm mà cảm xúc cá nhân của tôi gặp gỡ với kinh nghiệm thực tế, có những khía cạnh mà họ có thể đã chưa cân nhắc kỹ lưỡng như lẽ ra phải làm.
Hiểu biết về chiến tranh Nga và bản chất của Putin
Họ có thể không hoàn toàn hiểu và chưa từng trải nghiệm cách thức chiến tranh của Nga diễn ra như những người Ukraine, người Ba Lan, người Estonia, người Litva, người Latvia, người Phần Lan và rất nhiều quốc gia khác trong khu vực đã từng trải qua. Quan trọng hơn, họ có lẽ cũng chưa hiểu hết về bản chất và tâm lý phức tạp của Vladimir Putin.
Người dân Châu Âu, đặc biệt là những quốc gia nằm gần Nga nhất, không hề lãng mạn hóa Điện Kremlin. Họ đã sống dưới cái bóng của tham vọng đế quốc không ngừng nghỉ của Moscow qua nhiều thế hệ.
Họ đã trực tiếp chứng kiến Nga sử dụng các biện pháp cưỡng ép, ám sát, phá hoại mạng lưới thông tin, tống tiền năng lượng, và phổ biến thông tin sai lệch một cách trắng trợn, gần như giống như cách hầu hết các quốc gia khác công bố thông cáo báo chí.
Họ đã phải chôn cất những người thân yêu của mình. Cha mẹ và ông bà của họ còn chôn cất nhiều người hơn thế nữa. Tất cả họ đều hiểu rõ một điều mà các vị khách chính thức từ Hoa Kỳ dường như thường xuyên quên lãng: Nga sẽ chỉ dừng lại khi bị buộc phải dừng lại. Không bao giờ sớm hơn thế.
Nhượng bộ lãnh thổ là phản bội
Đó là lý do tại sao mối nguy hiểm đầu tiên và lớn nhất của cái gọi là "tiến trình hòa bình" mới này là bất kỳ nỗ lực nào nhằm ép buộc Ukraine nhượng bộ đất đai sẽ chỉ đơn thuần là cho phép Nga hưởng lợi từ những hành động tàn bạo của mình. Và những hành động tàn bạo của Nga không phải là những cáo buộc mơ hồ hay thiếu căn cứ.
Chúng được ghi lại một cách chi tiết bằng tên tuổi, ngày tháng cụ thể, bằng các bức ảnh sống động và thậm chí là cả những ngôi mộ tập thể. Các thị trấn và thành phố được giải phóng đã phơi bày những ngôi mộ tập thể, những phòng tra tấn tàn khốc và những tài liệu liệt kê danh sách các trẻ em bị bắt cóc.
Các khu chung cư đã bị nhắm mục tiêu và san phẳng thành tro bụi. Trường học bị phá hủy. Bệnh viện bị tấn công. Dân thường bị hành quyết một cách dã man với hai tay bị trói chặt ra sau lưng.
Đây không phải là một cuộc chiến với những ý định mơ hồ hay không rõ ràng. Đây là một chiến dịch khủng bố có chủ đích và có kế hoạch. Việc cho phép Nga giữ lại bất kỳ vùng lãnh thổ nào nơi những tội ác khủng khiếp đó đã xảy ra sẽ không bao giờ được coi là một sự thỏa hiệp. Đó sẽ là một hành động phản bội trắng trợn.
Đánh giá thấp sự đau đớn của các đồng minh Châu Âu
MỐI QUAN TÂM THỨ HAI của tôi là việc người Mỹ dường như đang đánh giá thấp mức độ đau đớn tột cùng mà các đồng minh Châu Âu của chúng ta đang phải gánh chịu trong cuộc chiến này.
Đối với họ, đây không phải là một vấn đề lý thuyết suông. Nó không phải là một cuộc xung đột diễn ra ở một khu vực xa xôi. Nó đang diễn ra ngay sát nách họ. Họ đã chứng kiến các nhóm phá hoại Nga bị bắt quả tang khi đang mang chất nổ vào các nhà máy điện quan trọng. Họ đã thấy các hacker của Điện Kremlin âm thầm dò xét các hệ thống máy tính của quốc hội của họ. Họ đã theo dõi các hoạt động của gián điệp và tội phạm có liên quan đến GRU và FSB. Họ đã sống chung với sự đe dọa thường trực từ Nga trong nhiều thập kỷ – và họ hiểu rất rõ điều gì sẽ xảy ra sau bất kỳ sự nhượng bộ nào từ phía phương Tây.
Khi các đồng minh thân cận như Phần Lan, Estonia, Ba Lan, Litva, Thụy Điển và Cộng hòa Séc lên tiếng cảnh báo rằng việc "thưởng" cho Nga bằng cách cho phép họ giữ lại lãnh thổ sẽ chỉ càng làm gia tăng sự bất ổn cho toàn bộ Châu Âu, họ không đơn thuần đưa ra một ý kiến cá nhân.
Họ đang thực sự gióng lên hồi chuông cảnh báo nguy hiểm.
Họ đang cảnh báo Hoa Kỳ rằng nếu Ukraine bị ép buộc phải nhượng bộ, Vladimir Putin sẽ diễn giải điều đó chính xác theo cách ông ta đã từng diễn giải những phản ứng yếu ớt và thiếu quyết đoán của thế giới sau các sự kiện như Gruzia năm 2008, Crimea năm 2014, Syria năm 2015, và các chiến dịch quân sự của tập đoàn Wagner trên khắp Châu Phi: như một sự cho phép, một tín hiệu xanh để tiếp tục các hành động gây hấn của mình.
Ủng hộ Ukraine là ủng hộ chính mình
Mối lo ngại thứ ba của tôi bắt nguồn từ một điều gì đó mang đậm tính chất cốt lõi của Mỹ. Ukraine đang chiến đấu không chỉ cho sự tồn tại của mình mà còn cho những giá trị mà chúng ta luôn tuyên bố là của mình: tự do, chủ quyền, nhân phẩm và quyền tự quyết dân chủ.
Mỗi khi người dân Ukraine dọn dẹp đống đổ nát tại các trường học bị tàn phá, sửa chữa lại các trạm biến áp sau một cuộc tấn công tên lửa ác liệt, hay dũng cảm giành lại một ngọn đồi đang bị bao vây bởi hỏa lực dữ dội, họ đang chứng minh những giá trị đó bằng hành động thực tế – không phải bằng lời nói suông hay tuyên bố trên giấy tờ, mà bằng lòng can đảm phi thường. Nếu chúng ta không ủng hộ họ trong cuộc chiến này, chúng ta không chỉ đơn thuần là bỏ rơi Ukraine. Chúng ta đang bỏ rơi chính mình và những nguyên tắc mà chúng ta đã xây dựng.
Giới hạn đạo đức và chiến lược không thể vượt qua
Điều này dẫn tôi đến một điểm mà theo tôi, cần phải được nói rõ ràng và minh bạch: mong muốn ngoại giao của chính quyền là hoàn toàn đáng ngưỡng mộ. Mong muốn chấm dứt chiến tranh là điều hoàn toàn dễ hiểu và chính đáng. Tuy nhiên, Hoa Kỳ tuyệt đối không được gây áp lực buộc Ukraine phải từ bỏ đất đai, người dân hay tương lai của chính mình. Đó là một ranh giới đỏ, một giới hạn mà chúng ta không được phép vượt qua – xét trên mọi phương diện: chiến lược, đạo đức, và lịch sử.
Người Ukraine đang yêu cầu những phương tiện cần thiết để tự vệ. Họ không yêu cầu sự hiện diện của quân đội Mỹ tại chiến trường của họ. Họ không yêu cầu chúng ta trực tiếp tham gia vào cuộc chiến của họ. Chắc chắn, họ đang yêu cầu chúng ta cung cấp trang thiết bị quân sự, nhưng trên hết, họ đang yêu cầu sự ủng hộ chính trị mạnh mẽ từ phía chúng ta. Họ yêu cầu chúng ta giữ vững những nguyên tắc mà chúng ta luôn tuyên bố trên mọi diễn đàn quốc tế khi nói về tự do và dân chủ.
Đúng vậy, Washington có thể đang cảm thấy mệt mỏi và một số chính trị gia đang tìm cách tuyên bố đã đạt được tiến triển để xoa dịu tình hình. Tuy nhiên, sự mệt mỏi không phải là một chiến lược.
Sự thiếu kiên nhẫn không phải là một nguyên tắc đạo đức. Và sự tiện lợi không bao giờ có thể là kim chỉ nam cho hành động của chúng ta. Nga sẽ không dừng lại chỉ vì chúng ta cảm thấy mệt mỏi. Họ sẽ chỉ dừng lại khi Ukraine, với sự hậu thuẫn vững chắc từ các đồng minh, có thể tự mình ngăn chặn được bước tiến của họ.
Xung đột đóng băng không phải là giải pháp
MỘT SỐ NHÀ QUAN SÁT cho rằng một cuộc xung đột đóng băng là điều không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, xung đột đóng băng không bao giờ là sự kết thúc của vấn đề – mà đó chỉ là những khoảng nghỉ tạm thời. Đó là những giai đoạn để Nga có thể tái thiết, tái vũ trang và âm thầm chuẩn bị cho cuộc tấn công tiếp theo. Hãy thử hỏi bất kỳ người dân Estonia hay Gruzia nào xem một "cuộc xung đột đóng băng" có thể duy trì được bao lâu trước khi nó bùng phát trở lại.
Ukraine đã chứng minh khả năng phi thường
Những người khác lại cho rằng Ukraine không thể giành lại toàn bộ lãnh thổ của mình. Tôi phản bác mạnh mẽ rằng Ukraine đã nhiều lần làm được những điều mà ngay cả những người ngoài cuộc dày dạn kinh nghiệm nhất cũng cho là không thể: bảo vệ thành công Kyiv trước làn sóng tấn công ban đầu, chiếm lại các vùng lãnh thổ chiến lược quanh Kharkiv, đánh chìm tàu chiến Moskva huyền thoại, đẩy lui Hạm đội Biển Đen của Nga ra khỏi căn cứ Sevastopol, và thực hiện các cuộc tấn công táo bạo vào các tuyến đường tiếp tế quan trọng bên trong lãnh thổ Nga. Ukraine đã giành được quyền tự định nghĩa chiến thắng cho chính mình – không phải Hoa Kỳ, không phải Nga, và chắc chắn không phải là dàn hợp xướng quốc tế của những nhà "hiện thực chính trị" mệt mỏi.
Người Ukraine khao khát hòa bình hơn bất kỳ ai trên thế giới. Tuy nhiên, họ mong muốn một nền hòa bình thực sự, một nền hòa bình tôn vinh những người đã hy sinh, bảo vệ những người còn sống sót và quan trọng nhất là ngăn chặn con cháu của họ phải đối mặt với cùng một kẻ xâm lược tàn bạo mười hay hai mươi năm sau. Họ mong muốn một nền hòa bình phản ánh đúng thế giới mà chúng ta luôn tuyên bố mình ủng hộ và tin tưởng.
Chúng ta không nên cố ép họ phải chấp nhận một giải pháp kém cỏi hơn những gì họ xứng đáng nhận được.
Và vì vậy, với tất cả sự tôn trọng dành cho những người đang nỗ lực làm việc trên các kênh ngoại giao này – bao gồm cả Steve Witkoff, Marco Rubio và nhiều người khác – tôi xin gửi lời kêu gọi chân thành này:
Hãy lắng nghe những người Châu Âu am hiểu sâu sắc về nước Nga và bản chất của nó. Hãy lắng nghe những người Ukraine, những người hiểu rõ nhất cái giá thực sự của tự do.
Và hãy lắng nghe những bài học lịch sử quý báu, những bài học đã cho chúng ta thấy rõ ràng rằng việc gây sức ép buộc một nạn nhân phải đầu hàng kẻ tấn công không phải là hòa bình. Đó chỉ là sự đầu hàng được khoác lên mình ngôn ngữ hoa mỹ của các chính trị gia.
Thế giới đang dõi theo từng hành động của chúng ta vào thời điểm quan trọng này – để xem liệu chúng ta có còn thực sự tin vào những nguyên tắc mà chúng ta luôn dạy dỗ con cái mình hay không, và liệu giới lãnh đạo Hoa Kỳ có còn giữ vững được la bàn đạo đức của mình hay không.
Ukraine đã cho cả thế giới thấy lòng dũng cảm thực sự trông như thế nào.
Câu hỏi bây giờ là liệu Hoa Kỳ có còn nhận ra và trân trọng nó hay không.
Và liệu chúng ta có thực sự đứng về phía họ khi họ cần nhất hay không.
------------
Bài viết của Mark Hertling, đăng ngày 21 tháng 11 năm 2025 trên Thebulwark.
Nguyễn Cẩm Chi - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC biên dịch
----------------------
Mark Phillip Hertling là một Trung tướng Lục quân Hoa Kỳ đã nghỉ hưu.
Từ tháng 3 năm 2011 đến tháng 11 năm 2012, ông giữ chức Tư lệnh Quân đoàn 10 Lục quân Hoa Kỳ tại Châu Âu và Tập đoàn quân số 7.
Tướng Hertling là một nhà phân tích quân sự uy tín cho CNN.
© 2025 | Tạp chí NƯỚC ĐỨC