Theo đó, "Chỉ số lạc quan công nghiệp" trong tháng 11 đã rơi xuống mức thấp nhất kể từ khi đại dịch Covid-19 bùng phát vào năm 2020. Vào thời điểm đó, các lệnh phong tỏa toàn quốc đã gây ra sự suy thoái nghiêm trọng cho nền kinh tế Nga.
Khảo sát cũng chỉ ra rằng, chỉ số này chỉ thấp hơn vào giai đoạn khủng hoảng kinh tế toàn cầu 2008-2009.
Điều đáng nói là chỉ mới tháng 10 năm nay, nền kinh tế vốn bị ảnh hưởng nặng nề bởi cuộc chiến tại Ukraine của Tổng thống Vladimir Putin dường như đã có dấu hiệu phục hồi tích cực.
Tuy nhiên, theo IEF RAS, xu hướng này đã bị đảo ngược một cách đột ngột do các yếu tố kinh doanh trọng yếu đối với các công ty Nga đã xấu đi nhanh chóng.
Nền kinh tế Nga đang oằn mình dưới gánh nặng chi phí chiến tranh. Lãi suất và sự tập trung vào ngành công nghiệp quốc phòng đang gây áp lực lên các doanh nghiệp.© Alexandert Nemenov/Valeriy Sharifulin/AFP/dpa (Ảnh ghép)
Ba yếu tố đẩy doanh nghiệp Nga vào khủng hoảng
Sự sụt giảm của "Chỉ số lạc quan công nghiệp" chủ yếu xuất phát từ ba chỉ số được khảo sát cho thấy kết quả tồi tệ hơn so với tháng trước. Theo các nhà nghiên cứu, có tới 66% doanh nghiệp mô tả nhu cầu hiện tại là "dưới mức trung bình", một tỷ lệ đánh giá còn tiêu cực hơn cả thời kỳ đỉnh điểm của các đợt phong tỏa do Covid-19.
Thêm vào đó, chỉ số "nhu cầu thực tế" đã giảm 3 điểm so với tháng 10, trong khi tháng trước đó lại ghi nhận mức tăng ấn tượng 13 điểm. Điều này cho thấy nhu cầu trong tháng 9 là một đòn giáng mạnh vào ngành công nghiệp Nga, tệ hơn cả những năm đại dịch. Tình trạng thiếu hụt nhu cầu cũng được phản ánh qua lượng hàng tồn kho. Lượng hàng hóa dư thừa trong kho của các công ty đã tăng thêm hai điểm, cho thấy doanh nghiệp Nga đang sản xuất nhiều hơn lượng hàng họ có thể bán ra thị trường.
Sự tương phản giữa công nghiệp quốc phòng và dân sự
Tháng trước, sự gia tăng bất ngờ trong sản lượng công nghiệp của Nga đã gây chú ý. Bất chấp các lệnh trừng phạt cứng rắn của phương Tây, chi phí khổng lồ cho cuộc chiến ở Ukraine và nỗi lo về nguồn cung trong dân chúng, nền kinh tế vẫn có một điểm sáng. Tuy nhiên, theo Reuters, sự tăng trưởng này chủ yếu đến từ việc đẩy mạnh sản xuất trong lĩnh vực quốc phòng.
Denis Popov từ Ngân hàng PSB, một ngân hàng chuyên tài trợ cho lĩnh vực quân sự, được Reuters trích dẫn:
"Trong lĩnh vực sản xuất chế tạo, phân khúc lớn nhất, tăng trưởng tiếp tục được thúc đẩy bởi các ngành công nghiệp cơ khí, phần lớn phục vụ cho khu vực quốc phòng". Nhà phân tích Andrei Melashenko cũng cho rằng việc sản xuất hàng loạt các mặt hàng quốc phòng chủ yếu dựa vào các đơn đặt hàng của nhà nước.
Vòng luẩn quẩn của ngành công nghiệp Nga
Trái ngược với bức tranh có phần lạc quan trong lĩnh vực quốc phòng, các ngành công nghiệp không liên quan đến cuộc chiến tại Ukraine lại đang đối mặt với một thực tế khắc nghiệt.
Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược (CSR) của Nga đã viết trong một phân tích vào giữa tháng 11 rằng nhiều doanh nghiệp đang dự báo doanh số sẽ sụt giảm nghiêm trọng. Một nhà sản xuất máy nông nghiệp thậm chí đã phải áp dụng tuần làm việc bốn ngày do nhu cầu giảm sút.
Tăng trưởng kinh tế theo đó cũng ngày càng chậm lại. Vào tháng 9, mức tăng trưởng chỉ đạt 0,3%, sau nhiều tháng trì trệ trước đó.
Các nhà phân tích viết: "Sự sụt giảm sản xuất đã ảnh hưởng đến 16 trong số 24 ngành kinh tế", trong đó có cả các "ngành công nghiệp chủ chốt" như luyện kim, hóa chất, sản xuất các sản phẩm cao su, nhựa, khoáng sản và các sản phẩm từ dầu mỏ.
Theo CSR, nguyên nhân chính của sự tăng trưởng ì ạch là do mức lãi suất chủ chốt cao kéo dài của Ngân hàng Trung ương Nga. Điều này dẫn đến tình trạng cứ bốn doanh nghiệp thì có một doanh nghiệp không thể trả nổi các khoản vay. Tình hình càng trở nên nguy hiểm hơn đối với khoảng 64% các công ty có khoản vay với lãi suất thả nổi.
CSR mô tả đây là một "vòng luẩn quẩn": nợ nần khiến doanh nghiệp bị đánh giá tín dụng xấu, dẫn đến các điều kiện vay vốn tồi tệ hơn, và nguy cơ về một làn sóng phá sản gia tăng đáng kể khi doanh thu sụt giảm mà chi phí lãi vay lại tăng cao.
Người dân gánh chi phí chiến tranh
Bên cạnh lãi suất cao, chi phí chiến tranh là một điểm nghẽn lớn đối với nền kinh tế của ông Putin. Khi các lệnh trừng phạt ngày càng siết chặt và các đối tác thương mại quan trọng như Trung Quốc, Ấn Độ hay Đài Loan dần xa lánh, chính phủ Nga buộc phải tăng thuế giá trị gia tăng, đẩy gánh nặng tài chính lên vai người dân.
Động thái này diễn ra trong bối cảnh nhiều người đã phàn nàn về việc không có đủ tiền để mua thực phẩm.
Thuế tiêu dùng này có thể tạo ra một vấn đề khác cho các doanh nghiệp ngoài ngành công nghiệp quốc phòng. Khi chi phí cho hàng hóa thiết yếu tăng lên, chi tiêu của người dân cho các lĩnh vực khác sẽ giảm xuống.
Chuyên gia Andrey Gurkov nói với tờ Tagesschau vào tháng 9 rằng việc tập trung vào kinh tế thời chiến đã gây tổn hại nặng nề cho khu vực tư nhân. Ông cho biết: "Tai họa kinh tế lớn của Nga là lạm phát cao bất thường do chiến tranh gây ra".
Tình hình này cũng có thể trở thành mối đe dọa đối với chính ông Putin. Thỏa thuận ngầm trước đây giữa chính quyền và người dân là: "Chúng tôi tận hưởng tiêu dùng, có được sự thịnh vượng và đổi lại không can thiệp vào chính trị". Nhưng cuộc chiến ở Ukraine đã phá vỡ sự ổn định này. Lối thoát duy nhất cho tổng thống Nga lúc này là một chiến thắng quân sự.
"Đó là vấn đề lớn đối với ông Putin. Ông ấy phải trình diện một chiến thắng cho quốc gia. Người dân có thể phải xếp hàng ở trạm xăng, nhưng nếu Nga thắng cuộc chiến này, họ sẽ tha thứ cho ông. Đó là một lời giải thích tại sao ông Putin lại ngoan cố phá hoại mọi nỗ lực nhằm đạt được một lệnh ngừng bắn hay chấm dứt chiến tranh."
Thành Lộc - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC
Theo Moscow Times, IEF RAS, Reuters, Tagesschau
© 2025 | Tạp chí NƯỚC ĐỨC