Ngày 18 tháng 8, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đưa ra một tuyên bố bất ngờ về việc sẵn sàng đảm bảo an ninh cho Ukraine theo mô hình tương tự như nguyên tắc bảo vệ tập thể của NATO. Động thái này được coi là một trong những tín hiệu đột phá nhất kể từ khi xung đột bắt đầu, mở ra hy vọng về một bước ngoặt ngoại giao quan trọng.
Ngày 18 tháng 8 vừa qua, trong bối cảnh căng thẳng chiến sự vẫn đang bao trùm khắp châu Âu, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đưa ra một tuyên bố gây chú ý. Ông bất ngờ đề cập đến việc sẵn sàng đảm bảo an ninh cho Ukraine, theo một mô hình tương tự như nguyên tắc bảo vệ tập thể của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Đây được đánh giá là một trong những tín hiệu mang tính đột phá và đáng chú ý nhất kể từ khi xung đột bắt đầu, thắp lên hy vọng về một bước ngoặt ngoại giao quan trọng có thể thay đổi cục diện hiện tại.
Đề xuất này của ông Putin đặc biệt đáng chú ý bởi nó chạm đến một trong những điểm cốt lõi của cuộc xung đột kéo dài. Khái niệm bảo vệ tập thể, nơi một cuộc tấn công vào một thành viên được coi là cuộc tấn công vào tất cả, là nền tảng của các liên minh quân sự như NATO. Việc Nga, vốn luôn phản đối mạnh mẽ sự mở rộng của NATO và bất kỳ cơ chế an ninh tập thể nào liên quan đến Ukraine, lại đưa ra đề xuất tương tự cho chính Kiev, cho thấy một sự thay đổi đáng kể trong lập trường chính sách.
Tiềm năng cho một lộ trình hòa bình
Theo đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff, cam kết bất ngờ này từ Tổng thống Putin có thể đóng vai trò là cơ sở vững chắc cho một lộ trình dẫn đến hòa bình lâu dài. Tuy nhiên, điều kiện tiên quyết để lộ trình này thành công là cả hai bên – Nga và Ukraine – đều phải thể hiện sự tôn trọng nghiêm túc và tuân thủ chặt chẽ các điều khoản của thỏa thuận. Nếu điều này thực sự được thực thi một cách hiệu quả, đây sẽ là một sự thay đổi mang tính lịch sử trong quan điểm của Moscow, vốn từ trước đến nay luôn phản đối mọi cơ chế an ninh tập thể có liên quan đến Ukraine.
Một mô hình an ninh tập thể cho Ukraine, nếu được cụ thể hóa, có thể bao gồm các điều khoản về sự trung lập, giới hạn về vũ khí, hoặc các cam kết không gây hấn được đảm bảo bởi một nhóm các quốc gia. Điều này sẽ đòi hỏi sự tin cậy rất lớn giữa các bên, cũng như sự tham gia của các quốc gia bảo lãnh để đảm bảo rằng các cam kết được giữ vững. Khả năng về một khuôn khổ như vậy, mặc dù còn nhiều thách thức, vẫn mở ra một con đường tiềm năng để chấm dứt tình trạng thù địch và ổn định khu vực.
Sự thận trọng từ các nhà quan sát quốc tế
Mặc dù đề xuất này mang lại tia hy vọng, nhiều nhà quan sát quốc tế vẫn giữ một thái độ hết sức thận trọng và dè dặt. Họ lập luận rằng lời hứa của Tổng thống Putin cần được kiểm chứng bằng những hành động cụ thể và minh bạch trên thực địa, thay vì chỉ là những tuyên bố suông. Lý do cho sự thận trọng này xuất phát từ những kinh nghiệm trong quá khứ, khi các cam kết của Điện Kremlin thường được cho là khó đoán định và đôi khi không được thực hiện như đã hứa.
Niềm tin là một yếu tố then chốt trong bất kỳ tiến trình đàm phán hòa bình nào, và việc xây dựng lại niềm tin giữa các bên sẽ là một quá trình lâu dài và đầy thách thức. Cộng đồng quốc tế sẽ cần nhìn thấy những dấu hiệu rõ ràng của sự sẵn lòng thực hiện cam kết từ phía Nga, chẳng hạn như việc rút quân một phần, ngừng bắn hiệu quả, hoặc tham gia vào các cuộc đàm phán nghiêm túc và mang tính xây dựng. Thiếu vắng những hành động cụ thể này, bất kỳ đề xuất nào cũng khó có thể chuyển hóa thành một giải pháp hòa bình bền vững.
Cơ hội cho tiến trình đàm phán hòa bình
Dẫu cho vẫn còn đó nhiều hoài nghi và thách thức, phát biểu này của Tổng thống Putin vẫn mang lại một tia hy vọng mới cho tiến trình đàm phán hòa bình đang gặp nhiều bế tắc. Nó mở ra một cánh cửa cơ hội để các bên có thể ngồi lại với nhau, thảo luận về một khuôn khổ an ninh mới cho Ukraine, và quan trọng hơn cả, tìm kiếm một giải pháp để chấm dứt một trong những cuộc xung đột khốc liệt và tàn phá nhất của thế kỷ 21.
Tiến trình ngoại giao luôn đòi hỏi sự kiên nhẫn, linh hoạt và sẵn sàng nhượng bộ từ tất cả các bên liên quan. Đề xuất về đảm bảo an ninh, nếu được theo đuổi một cách chân thành và có sự kiểm chứng quốc tế, có thể là bước khởi đầu cho một giai đoạn mới của nỗ lực tìm kiếm hòa bình. Tuy nhiên, hành trình phía trước chắc chắn sẽ còn đầy chông gai, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ của cộng đồng quốc tế và thiện chí thực sự từ cả Nga và Ukraine để biến lời hứa thành hiện thực, mang lại sự ổn định và an ninh cho khu vực.
© 2025 | Tạp chí NƯỚC ĐỨC