Chính phủ Ba Lan sắp tới sẽ tái thiết lập kiểm soát biên giới với Đức và Litva nhằm hạn chế dòng người di cư không kiểm soát. Quyết định này được đưa ra trong bối cảnh Đức cũng đã áp dụng trở lại việc kiểm tra biên giới, làm dấy lên những lo ngại sâu sắc về tương lai của Hiệp định Schengen. Thủ tướng Donald Tusk khẳng định đây là hành động cần thiết và không còn lựa chọn nào khác.
Từ tuần tới, chính phủ Ba Lan sẽ chính thức tái thiết lập việc kiểm soát biên giới với các quốc gia láng giềng là Đức và Litva. Động thái này được công bố trong bối cảnh áp lực di cư bất hợp pháp ngày càng gia tăng, khiến Warsaw buộc phải đưa ra biện pháp mạnh để hạn chế dòng người không kiểm soát. Thủ tướng Ba Lan, ông Donald Tusk, đã nhấn mạnh sự cấp bách của tình hình khi phát biểu rằng: “Chúng tôi không còn lựa chọn nào khác.” Quyết định này không chỉ phản ánh mối lo ngại sâu sắc của Ba Lan mà còn là dấu hiệu cho thấy một xu hướng đáng lo ngại đang lan rộng khắp Liên minh châu Âu (EU), đặc biệt sau khi Đức cũng đã tái áp dụng kiểm tra người tại tất cả các biên giới của mình. Hành động này đang đặt ra một câu hỏi lớn về sự nguyên vẹn và tương lai của Hiệp định Schengen, một trong những thành tựu lớn nhất của hội nhập châu Âu.
Vào những năm 1980, các quốc gia thành viên châu Âu đã đặt nền móng cho một khu vực tự do di chuyển bằng cách ký kết Hiệp định Schengen. Kể từ khi chính thức có hiệu lực vào năm 1995, hiệp định này đã cho phép công dân của các nước thành viên di chuyển tự do qua biên giới nội bộ mà không cần kiểm tra, thúc đẩy mạnh mẽ thương mại, du lịch và giao lưu văn hóa trong khu vực. Schengen không chỉ là một cột mốc quan trọng trong quá trình hội nhập châu Âu mà còn là biểu tượng của một châu Âu không biên giới, nơi các rào cản vật lý đã được dỡ bỏ để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho cuộc sống của người dân. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, khu vực tự do di chuyển này đang phải đối mặt với những thách thức chưa từng có. Từ cuộc khủng hoảng di cư năm 2015-2016 cho đến các mối đe dọa an ninh và tình trạng di cư bất hợp pháp gia tăng, nhiều quốc gia thành viên đã buộc phải tái áp dụng các biện pháp kiểm soát biên giới tạm thời, làm dấy lên những lo ngại về khả năng duy trì nguyên vẹn của Hiệp định.
Nguyên nhân và bối cảnh quyết định của Ba Lan
Quyết định tái lập kiểm soát biên giới của Ba Lan được thúc đẩy bởi sự gia tăng đáng kể của dòng người di cư bất hợp pháp, đặc biệt là qua tuyến đường biên giới phía đông với Belarus và sau đó là qua Đức và Litva. Ba Lan đã chứng kiến một lượng lớn người di cư cố gắng vượt qua biên giới của mình, thường là từ các khu vực xung đột hoặc bị ảnh hưởng bởi nghèo đói ở Trung Đông, châu Phi và châu Á. Tình trạng này đã gây áp lực lớn lên các dịch vụ công, nguồn lực và hệ thống an ninh quốc gia. Thủ tướng Donald Tusk, người đã cam kết một lập trường cứng rắn hơn về vấn đề di cư, đã phải đối mặt với áp lực chính trị trong nước để giải quyết triệt để vấn đề này. Phát biểu của ông Tusk, “chúng tôi không còn lựa chọn nào khác,” thể hiện rõ sự bất lực trong việc kiểm soát hoàn toàn tình hình bằng các biện pháp hiện có, đồng thời nhấn mạnh rằng đây là một hành động phòng vệ cần thiết để bảo vệ biên giới và an ninh quốc gia Ba Lan trước làn sóng di cư không kiểm soát.
Phản ứng của Đức và tác động lên Liên minh châu Âu
Động thái của Ba Lan diễn ra sau khi Đức, một quốc gia vốn là điểm đến chính của nhiều người di cư ở châu Âu, cũng đã tái áp dụng việc kiểm tra người tại tất cả các biên giới của mình. Đức đã phải đối mặt với những thách thức nội bộ lớn từ làn sóng di cư, bao gồm cả áp lực lên hệ thống tiếp nhận người tị nạn và các vấn đề an ninh xã hội. Quyết định của Đức, một quốc gia trung tâm và có ảnh hưởng lớn trong EU, đã tạo tiền đề và có thể đã khuyến khích các quốc gia khác, bao gồm Ba Lan, làm theo. Việc các quốc gia lớn như Đức và Ba Lan đồng loạt tái áp dụng kiểm soát biên giới nội bộ đang gửi một tín hiệu đáng lo ngại về sự suy yếu của tinh thần đoàn kết và hợp tác trong EU. Điều này cho thấy rằng các quốc gia thành viên đang ngày càng ưu tiên lợi ích và an ninh quốc gia riêng lẻ hơn là duy trì nguyên tắc tự do di chuyển chung, vốn là cốt lõi của liên minh. Việc tái lập kiểm soát biên giới có thể dẫn đến những căng thẳng chính trị và kinh tế đáng kể trong khối.
Tương lai của khu vực tự do di chuyển
Câu hỏi lớn nhất hiện nay là liệu Hiệp định Schengen có còn nguyên vẹn hay không. Các biện pháp kiểm soát biên giới tạm thời, mặc dù được cho là cần thiết trong ngắn hạn, có nguy cơ trở thành vĩnh viễn, làm xói mòn dần nền tảng của tự do di chuyển. Về mặt kinh tế, việc tái lập kiểm soát biên giới sẽ gây ra những chi phí đáng kể. Các doanh nghiệp vận tải phải đối mặt với sự chậm trễ, chi phí logistics tăng cao và gián đoạn chuỗi cung ứng. Du lịch cũng có thể bị ảnh hưởng khi việc di chuyển giữa các quốc gia trở nên phức tạp hơn. Về mặt chính trị, động thái này có thể làm suy yếu niềm tin giữa các quốc gia thành viên và làm gia tăng chủ nghĩa dân tộc. Để bảo vệ Schengen, EU cần phải tìm ra một giải pháp toàn diện và thống nhất cho vấn đề di cư, bao gồm việc tăng cường kiểm soát biên giới bên ngoài của khối, đẩy nhanh quá trình xử lý hồ sơ tị nạn và thiết lập một cơ chế chia sẻ gánh nặng công bằng giữa các quốc gia thành viên. Nếu không, nguy cơ tan rã của một trong những trụ cột chính của liên minh sẽ trở nên hiện hữu, đe dọa tương lai của một châu Âu thống nhất và không biên giới.
© 2025 | Tạp chí NƯỚC ĐỨC