Cuộc đấu mặc cả quanh Donbass
Trong cuộc phỏng vấn với kênh India Today trước chuyến thăm cấp nhà nước tới New Delhi, ông Putin khẳng định không chấp nhận nhượng bộ về Donbass, nhấn mạnh hoặc Ukraine rút quân, hoặc Nga sẽ dùng vũ lực để kiểm soát toàn bộ khu vực này. Theo ước tính, hiện Moskva đã kiểm soát khoảng 85% vùng Donbass và coi đây là “lãnh thổ phải được giải phóng”.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tiếp tục bác bỏ mọi kịch bản nhường lãnh thổ, coi việc từ bỏ Donbass sẽ là một thất bại chiến lược và làm suy yếu nghiêm trọng chủ quyền Ukraine. Kyiv đồng thời cáo buộc Nga cố tình kéo dài chiến sự, tận dụng mọi khoảng trống đàm phán để giành thêm đất trên thực địa.
Kế hoạch hòa bình của Mỹ và tín hiệu từ Moskva
Tuyên bố cứng rắn của ông Putin được đưa ra ngay sau vòng thảo luận mới tại Điện Kremlin giữa phái đoàn Nga và nhóm đặc phái viên của Tổng thống Mỹ Donald Trump do doanh nhân Steve Witkoff dẫn đầu, với sự tham gia của Jared Kushner. Ông Trump tuyên bố các cuộc gặp tại Moskva là “khá tốt”, song thừa nhận còn quá sớm để dự đoán kết quả vì “cần hai bên cùng muốn nhảy”.
Phiên bản ban đầu của kế hoạch hòa bình Mỹ từng bị chỉ trích vì trao một phần Donbass còn do Ukraine kiểm soát cho phía Nga quản lý trên thực tế, khiến Kyiv và nhiều nước châu Âu lo ngại. Tại Moskva, phía Mỹ được cho là đã trình một bản dự thảo sửa đổi, nhưng ông Putin khẳng định Nga vẫn “không thể đồng ý” với một số điểm cốt lõi, trong đó các vấn đề nhạy cảm nhất là tương lai vùng lãnh thổ bị Nga chiếm đóng và cơ chế bảo đảm an ninh cho Ukraine.
Từ phía Điện Kremlin, cố vấn đối ngoại Yuri Ushakov tuyên bố các cuộc đàm phán “không đạt được thỏa hiệp” về việc chấm dứt chiến tranh, đồng thời nhấn mạnh lập trường của Nga “được củng cố” nhờ những tiến triển trên chiến trường. Moskva hiện chờ phản hồi chính thức từ Washington sau các cuộc gặp ở Nga, trong khi chưa có kế hoạch điện đàm trực tiếp giữa Tổng thống Putin và Tổng thống Trump.
Lập trường cứng rắn từ Kyiv
Về phần mình, Ukraine nhấn mạnh bất kỳ thỏa thuận nào cũng phải đi kèm bảo đảm an ninh ràng buộc, tránh lặp lại kịch bản các cam kết bị phá vỡ như trong quá khứ. Ngoại trưởng Ukraine Andrii Sybiha chỉ trích Điện Kremlin đang “lãng phí thời gian của thế giới”, cho rằng Nga cố ý trì hoãn một lệnh ngừng bắn để tiếp tục mở rộng vùng kiểm soát.
Tổng thống Zelensky gần đây cho rằng “thế giới cảm nhận rõ cơ hội thực sự để chấm dứt chiến tranh”, song nhấn mạnh mọi tiến trình đàm phán phải được hậu thuẫn bằng áp lực liên tục lên Nga. Ông khẳng định các nhà đàm phán Ukraine đã buộc phía Mỹ điều chỉnh một số điểm quan trọng trong bản kế hoạch ban đầu, vốn bị Kyiv đánh giá là thiên lệch có lợi cho Moskva, trong cuộc gặp với phái đoàn Mỹ tại Geneva ngày 23.11.
Nỗi lo ngầm của các lãnh đạo châu Âu
Theo thông tin do tạp chí Đức Der Spiegel công bố, một bản ghi bí mật về cuộc họp trực tuyến giữa các lãnh đạo châu Âu cho thấy nhiều lo ngại xung quanh kênh đàm phán Mỹ–Nga. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron được dẫn lời cảnh báo nguy cơ Washington “hy sinh lợi ích lãnh thổ của Ukraine mà không có rõ ràng về bảo đảm an ninh”, dù Phủ Tổng thống Pháp sau đó phủ nhận nguyên văn phát biểu này, viện dẫn tính bảo mật của cuộc trao đổi.
Trong cùng cuộc họp, Thủ tướng Đức Friedrich Merz được cho là đã cảnh báo Tổng thống Zelensky phải “cực kỳ thận trọng trong những ngày tới”, khi đánh giá cả Moskva lẫn Washington đều đang “chơi trò” với Ukraine và châu Âu. Tổng thống Phần Lan Alexander Stubb bị trích dẫn phát biểu rằng châu Âu không được phép “để Ukraine và ông Zelensky đơn độc trước những người này”, thể hiện lo lắng rằng các quyết định mang tính sống còn có thể được thảo luận chủ yếu giữa Mỹ và Nga.
Sự phòng thủ của Washington và vai trò Mỹ
Trả lời câu hỏi của BBC, Nhà Trắng khẳng định Ngoại trưởng Marco Rubio, Đặc phái viên Steve Witkoff, ông Jared Kushner và toàn bộ đội ngũ an ninh quốc gia đang “làm việc không mệt mỏi” để chấm dứt đổ máu giữa Nga và Ukraine. Theo phía Mỹ, các cuộc gặp tại Moskva, Geneva và sắp tới tại Florida nhằm thu thập phản hồi của cả hai bên, hướng tới một thỏa thuận hòa bình “bền vững và có thể thực thi”.
Tuy vậy, việc nhiều chi tiết của kế hoạch vẫn được giữ kín khiến các đồng minh châu Âu e ngại khả năng Washington sẽ ưu tiên mục tiêu chấm dứt chiến sự nhanh chóng, ngay cả khi điều đó đồng nghĩa với những nhượng bộ lãnh thổ đau đớn cho Kyiv. Trong bối cảnh bầu không khí chính trị tại Mỹ đang chịu áp lực lớn về chi phí hỗ trợ Ukraine, lo ngại này càng gia tăng.
Thực trạng chiến trường và cán cân mặc cả
Kể từ khi mở cuộc xâm lược toàn diện vào tháng 2.2022, Nga đã kiểm soát khoảng 20% lãnh thổ Ukraine, trong đó phần lớn thuộc vùng Donbass chiến lược ở phía đông. Trong những tuần gần đây, lực lượng Nga tiếp tục tiến từng bước ở khu vực đông nam bất chấp thương vong được đánh giá là rất cao, qua đó tạo thêm sức ép trong đàm phán.
Kyiv nhiều lần cáo buộc Moskva cố ý dùng chiến thắng quân sự để định hình bàn cờ ngoại giao, buộc Ukraine chấp nhận “hòa bình theo điều kiện của Nga”.
Ở chiều ngược lại, Điện Kremlin khai thác tâm lý mệt mỏi chiến tranh ở phương Tây để thúc đẩy một thỏa thuận đóng băng xung đột trên cơ sở đường ranh giới mới, từ đó hợp thức hóa các vùng chiếm đóng.
Kịch bản phía trước cho Ukraine và châu Âu
Trong ngắn hạn, cuộc “đấu ba bên” giữa Nga, Ukraine và Mỹ xoay quanh Donbass sẽ tiếp tục bị ảnh hưởng bởi diễn biến chiến trường và áp lực chính trị nội bộ ở Washington, Moskva, Kyiv cũng như các thủ đô châu Âu. Việc các lãnh đạo EU bày tỏ nghi ngờ cho thấy châu Âu lo sợ một thỏa thuận được định hình trước hết tại bàn đàm phán Mỹ–Nga rồi mới đặt lên bàn của Ukraine.
Về lâu dài, tương lai Donbass và cơ chế bảo đảm an ninh cho Ukraine sẽ là thước đo cho mức độ tin cậy của các cam kết an ninh phương Tây, đặc biệt trong mắt các nước Đông Âu và khu vực lân cận Nga.
Nếu Ukraine buộc phải chấp nhận mất thêm lãnh thổ mà không có bảo đảm chắc chắn, điều đó có thể tạo tiền lệ nguy hiểm cho các cuộc khủng hoảng an ninh tương tự trong tương lai.
Nguyễn Thanh Bình - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC
© 2025 | Tạp chí NƯỚC ĐỨC