Viện IAB của Đức đã chỉ ra rằng mỗi trường hợp thất nghiệp gây tốn kém cho ngân sách công hơn 25.000 euro mỗi năm. Điều này mở ra cơ hội đáng kể để tiết kiệm hàng tỷ euro nếu tỷ lệ thất nghiệp có thể giảm mạnh và bền vững. Việc cắt giảm chỉ 100.000 người thất nghiệp có thể giúp Đức tiết kiệm gần 3 tỷ euro từ chương trình trợ cấp công dân Bürgergeld.
Nền kinh tế Đức đang đối mặt với nhiều thách thức, trong đó chi phí liên quan đến tình trạng thất nghiệp là một gánh nặng đáng kể cho ngân sách công. Theo nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Thị trường Lao động và Nghề nghiệp (IAB), mỗi trường hợp thất nghiệp gây tốn kém cho ngân sách công hơn 25.000 euro mỗi năm. Con số này không chỉ bao gồm các khoản trợ cấp trực tiếp mà còn tính đến các chi phí gián tiếp như bảo hiểm y tế, đóng góp an sinh xã hội và đặc biệt là nguồn thu thuế bị mất đi. Điều này cho thấy việc giảm tỷ lệ thất nghiệp không chỉ là mục tiêu xã hội mà còn là đòn bẩy tài chính mạnh mẽ, mang lại tiềm năng tiết kiệm hàng tỷ euro cho quốc gia.
Tầm quan trọng của việc giảm thất nghiệp đối với ngân sách công
Khoản chi hơn 25.000 euro cho mỗi người thất nghiệp hàng năm mà IAB đưa ra là một con số đáng báo động, cấu thành từ nhiều yếu tố. Phần lớn là các khoản trợ cấp xã hội, nổi bật là chương trình Bürgergeld, hỗ trợ cơ bản cho người thất nghiệp dài hạn hoặc thu nhập thấp. Ngoài ra, ngân sách còn chi trả cho bảo hiểm y tế, dịch vụ tư vấn việc làm, đào tạo lại và các chương trình tái hòa nhập thị trường lao động. Đồng thời, mỗi người thất nghiệp cũng đồng nghĩa với việc mất đi nguồn thu nhập chịu thuế, làm giảm đáng kể nguồn thu ngân sách nhà nước từ thuế thu nhập cá nhân, thuế giá trị gia tăng và các loại thuế khác. Sự kết hợp giữa chi phí trực tiếp và thất thu gián tiếp này tạo nên áp lực tài chính rất lớn, đặc biệt khi số lượng người thất nghiệp ở Đức vẫn còn đáng kể.
Chương trình Bürgergeld và gánh nặng tài chính
Chương trình Bürgergeld, hay trợ cấp công dân, ra đời năm 2023 thay thế Hartz IV, nhằm cung cấp mạng lưới an sinh xã hội toàn diện hơn. Mặc dù có ý nghĩa nhân văn, đây là một chương trình tiêu tốn rất nhiều ngân sách. Với mức hỗ trợ hiện tại và số lượng lớn người thụ hưởng, Bürgergeld chiếm phần đáng kể trong chi tiêu xã hội của Đức. IAB ước tính rằng nếu số lượng người thất nghiệp giảm đi 100.000 người, nước Đức có thể tiết kiệm gần 3 tỷ euro từ riêng chương trình Bürgergeld. Con số này minh chứng rõ ràng mối liên hệ trực tiếp giữa số lượng người thất nghiệp và gánh nặng tài chính chương trình này đặt ra. Việc giảm người phụ thuộc vào Bürgergeld không chỉ giảm chi phí trực tiếp mà còn giải phóng nguồn lực để đầu tư vào các lĩnh vực khác như giáo dục, cơ sở hạ tầng, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế dài hạn.
Thất nghiệp: Hơn cả chi phí tài chính
Tác động của thất nghiệp không chỉ dừng lại ở con số ngân sách mà còn gây thiệt hại kinh tế vĩ mô và xã hội sâu rộng. Về kinh tế, mỗi người thất nghiệp là nguồn lực lao động lãng phí, dẫn đến mất mát sản lượng và năng suất tiềm năng. Tổng cầu giảm do thu nhập hạn chế, ảnh hưởng tiêu cực đến kinh doanh. Thất nghiệp kéo dài có thể mai một kỹ năng, khiến người lao động khó tìm việc làm mới, tạo vòng luẩn quẩn phụ thuộc. Về xã hội, thất nghiệp gây căng thẳng tâm lý nghiêm trọng cho cá nhân và gia đình, tăng nguy cơ các vấn đề sức khỏe tâm thần, bất bình đẳng xã hội. Một xã hội với tỷ lệ thất nghiệp cao thường đối mặt với phân hóa sâu sắc và suy yếu cấu trúc xã hội.
Thách thức trong việc đảo ngược xu hướng thất nghiệp
Mặc dù tiềm năng tiết kiệm lớn và lợi ích kinh tế – xã hội rõ ràng, việc đảo ngược xu hướng thất nghiệp bền vững là thách thức không hề nhỏ. Kinh tế toàn cầu bất ổn (lạm phát, khủng hoảng năng lượng, gián đoạn chuỗi cung ứng) có thể kìm hãm tăng trưởng và tạo việc làm. Thị trường lao động Đức cũng đối mặt với vấn đề cấu trúc như thiếu hụt lao động lành nghề, cần chuyển đổi sang kinh tế số và xanh, và già hóa dân số. Để giảm thất nghiệp bền vững, chính phủ và đối tác xã hội cần triển khai chính sách chủ động và toàn diện, bao gồm đầu tư vào giáo dục, đào tạo nghề, đặc biệt là nâng cao kỹ năng (upskilling) và đào tạo lại (reskilling). Cải thiện điều kiện kinh doanh để khuyến khích đầu tư và tạo việc làm mới cũng là yếu tố then chốt.
Lợi ích kinh tế – xã hội dài hạn
Việc giảm thất nghiệp bền vững sẽ mang lại lợi ích kinh tế – xã hội lâu dài cho Đức. Về kinh tế, lực lượng lao động được sử dụng tối đa thúc đẩy tăng trưởng GDP, tăng cường cạnh tranh quốc gia. Nguồn thu thuế tăng sẽ củng cố ngân sách công, tạo điều kiện cho đầu tư chiến lược. Về xã hội, tỷ lệ thất nghiệp thấp cải thiện chất lượng cuộc sống, giảm căng thẳng trong gia đình và cộng đồng, tăng cường gắn kết xã hội. Người dân có việc làm ổn định sẽ đóng góp nhiều hơn vào xã hội. Điều này không chỉ là vấn đề tài chính mà còn là bài toán kinh tế – xã hội lớn, yêu cầu sự hợp tác chặt chẽ giữa chính phủ, doanh nghiệp, công đoàn và người dân để đảm bảo tương lai thịnh vượng và bền vững cho nước Đức.
© 2025 | Tạp chí NƯỚC ĐỨC