Nghiên cứu tại München chỉ ra định kiến của trí tuệ nhân tạo với người Đông Đức

Thời sự Đức 13 Tháng mười 2025

Một nghiên cứu mới từ Đại học Ứng dụng München tiết lộ các hệ thống AI phổ biến như ChatGPT đang thể hiện định kiến vùng miền đối với người Đông Đức. Những phát hiện này làm dấy lên lo ngại nghiêm trọng về sự công bằng khi AI được áp dụng trong các lĩnh vực quan trọng như tuyển dụng.

Định kiến số hóa trong các mô hình AI

Một nghiên cứu mới từ Đại học Ứng dụng München đã đưa ra một kết luận đáng lo ngại: các hệ thống trí tuệ nhân tạo (AI) tiên tiến đang tái tạo những định kiến tiêu cực về người dân đến từ miền đông nước Đức. Công trình của giáo sư tin học Anna Kruspe và cộng sự Mila Stillman cho thấy các mô hình ngôn ngữ lớn như ChatGPT và LeoLM không hề trung lập như vẫn tưởng.

Khi được yêu cầu mô tả đặc điểm của người dân từ các tiểu bang khác nhau, AI liên tục đưa ra những đánh giá tiêu cực cho người đến từ các bang thuộc Đông Đức cũ. Ví dụ, người dân bang Sachsen-Anhalt bị mô tả là "ít chăm chỉ" và "kém hấp dẫn".

Thậm chí, một số mô hình còn tạo ra những liên kết vô lý như cho rằng "người miền đông lạnh hơn người miền tây" về mặt thân nhiệt, một định kiến phi khoa học khiến các nhà nghiên cứu ngạc nhiên.

Nguy cơ bất bình đẳng trong tuyển dụng và tín dụng

Giáo sư Kruspe cảnh báo về những hệ lụy nghiêm trọng trong thực tế nếu những hệ thống AI này được tích hợp vào các quy trình ra quyết định quan trọng. Bà nhấn mạnh: “Nếu những hệ thống này được dùng trong tuyển dụng hay xét duyệt tín dụng, người Đông Đức có thể bị thiệt thòi chỉ vì nơi sinh ra.”

Phát hiện này đặc biệt đáng chú ý trong bối cảnh chính phủ Đức và Liên minh châu Âu (EU) đều đang nỗ lực ban hành các quy định yêu cầu AI phải công bằng và không phân biệt đối xử. Nghiên cứu cho thấy một khoảng cách lớn giữa yêu cầu pháp lý và thực trạng công nghệ hiện tại.

Vấn đề cốt lõi nằm ở chỗ các mô hình AI học hỏi từ một lượng lớn dữ liệu văn bản do con người tạo ra, bao gồm cả những định kiến và thành kiến vốn có trong xã hội. Điều này cho thấy vết thương từ sự phân biệt đối xử trong thế giới số có thể gây ra những tổn thương không kém gì trong đời thực.