Mức lương tối thiểu tại Đức sẽ tiếp tục là yếu tố then chốt bảo vệ quyền lợi người lao động vào năm 2025, với những quy định chặt chẽ và các trường hợp ngoại lệ cụ thể. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết về đối tượng áp dụng, quyền lợi của các nhóm lao động đặc biệt và cơ chế giám sát.
Hệ thống mức lương tối thiểu tại Đức đã trải qua một quá trình phát triển đáng kể kể từ khi được ban hành vào năm 2015, nhằm đảm bảo một mức sống cơ bản và ngăn chặn tình trạng bóc lột lao động. Mục tiêu cốt lõi của luật lương tối thiểu là thiết lập một sàn thu nhập cho người lao động, góp phần giảm bất bình đẳng thu nhập và thúc đẩy công bằng xã hội. Điều này đã tạo ra một nền tảng vững chắc cho người lao động, đặc biệt là những người ở các ngành nghề có mức lương thấp hơn.
Mỗi lần tăng lương tối thiểu đều được cân nhắc kỹ lưỡng, dựa trên các yếu tố kinh tế và xã hội, đảm bảo duy trì tính cạnh tranh của thị trường lao động. Năm 2025, mức lương tối thiểu dự kiến sẽ tiếp tục được điều chỉnh, phản ánh những thay đổi trong chi phí sinh hoạt và tình hình kinh tế chung. Quyết định này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hàng triệu người lao động trên khắp nước Đức.
Cơ quan quyết định và triển vọng năm 2025
Mức lương tối thiểu tại Đức không được quyết định một cách tùy tiện mà thông qua một cơ chế được quy định rõ ràng. Ủy ban Lương tối thiểu (Mindestlohnkommission), một cơ quan độc lập bao gồm đại diện từ các công đoàn và giới chủ, đóng vai trò trung tâm trong quá trình này. Ủy ban này có nhiệm vụ đánh giá tình hình kinh tế, phát triển tiền lương theo thỏa ước lao động tập thể và đưa ra khuyến nghị về mức lương tối thiểu mới.
Thông thường, các quyết định về mức lương tối thiểu cho năm tiếp theo sẽ được công bố vào cuối năm trước đó, ví dụ, mức lương cho năm 2025 sẽ được công bố vào khoảng cuối năm 2024. Tại thời điểm hiện tại, mức lương tối thiểu chính thức cho năm 2025 vẫn chưa được Ủy ban Lương tối thiểu xác nhận hoặc công bố công khai. Tuy nhiên, dựa trên những lần điều chỉnh trước đây và các xu hướng kinh tế, có thể dự đoán rằng mức lương sẽ tiếp tục được điều chỉnh tăng lên, nhằm duy trì sức mua cho người lao động.
Ví dụ, vào ngày 01 tháng 01 năm 2024, mức lương tối thiểu đã được điều chỉnh lên 12,41 euro mỗi giờ. Các lần điều chỉnh tương lai sẽ tiếp tục dựa trên các tiêu chí tương tự, như chỉ số giá tiêu dùng và tốc độ tăng trưởng lương trung bình.
Đối tượng áp dụng và các ngoại lệ
Luật lương tối thiểu ở Đức áp dụng cho gần như tất cả người lao động, bất kể quốc tịch, loại hình công việc hay quy mô công ty. Điều này bao gồm cả những người làm việc toàn thời gian, bán thời gian, lao động tạm thời, và thậm chí cả người lao động nước ngoài làm việc tại Đức.
Tuy nhiên, cũng có một số trường hợp ngoại lệ đáng chú ý không thuộc phạm vi áp dụng của luật lương tối thiểu. Các ngoại lệ này được thiết lập để phù hợp với các điều kiện làm việc đặc thù hoặc các chương trình đào tạo.
- **Thực tập sinh bắt buộc và tự nguyện**: Thực tập sinh theo chương trình đào tạo hoặc thực tập bắt buộc trong quá trình học tập sẽ không áp dụng mức lương tối thiểu. Tuy nhiên, các chương trình thực tập tự nguyện kéo dài hơn ba tháng thường phải tuân thủ quy định về lương tối thiểu sau thời gian đó, hoặc nếu thực tập sinh đã có bằng cấp và thực tập với mục đích bổ sung kinh nghiệm.
- **Người học nghề (Azubis)**: Những người tham gia chương trình đào tạo nghề kép (Ausbildung) theo Luật Đào tạo Nghề sẽ nhận được khoản trợ cấp đào tạo chứ không phải mức lương tối thiểu. Mức trợ cấp này thường tăng dần theo từng năm đào tạo.
- **Tình nguyện viên**: Những người làm việc trên cơ sở tình nguyện thuần túy, không có mục đích kiếm lợi nhuận, cũng không thuộc đối tượng áp dụng của luật lương tối thiểu.
- **Người thất nghiệp dài hạn**: Trong một số trường hợp, người đã thất nghiệp trên một năm có thể được trả mức lương thấp hơn mức tối thiểu trong sáu tháng đầu tiên của công việc mới. Quy định này nhằm khuyến khích việc làm lại cho những người gặp khó khăn trong việc hòa nhập thị trường lao động.
- **Người lao động dưới 18 tuổi**: Người lao động chưa đủ 18 tuổi và không có bằng cấp đào tạo nghề hoàn chỉnh sẽ không áp dụng mức lương tối thiểu. Quy định này nhằm khuyến khích họ hoàn thành việc học và đào tạo nghề.
Quyền lợi của thực tập sinh và minijob
Đối với thực tập sinh, quyền lợi liên quan đến lương tối thiểu có sự khác biệt rõ rệt. Như đã đề cập, thực tập sinh bắt buộc (trong quá trình học đại học, cao đẳng) không thuộc diện hưởng lương tối thiểu. Tuy nhiên, nếu một sinh viên thực hiện một đợt thực tập tự nguyện kéo dài hơn ba tháng, họ có quyền được hưởng mức lương tối thiểu sau ba tháng đầu tiên, trừ khi việc thực tập được quy định trong chương trình học.
Tương tự, nếu một người đã tốt nghiệp và thực hiện thực tập tự nguyện để tìm hiểu về một lĩnh vực hoặc để bổ sung kỹ năng, họ cũng có quyền được hưởng lương tối thiểu ngay từ đầu. Mục đích là để ngăn chặn việc lạm dụng thực tập sinh như một nguồn lao động giá rẻ.
Về minijob, đây là hình thức việc làm bán thời gian phổ biến tại Đức với mức thu nhập giới hạn. Mặc dù là minijob, những người lao động này vẫn có quyền được hưởng mức lương tối thiểu như những người lao động toàn thời gian. Điều này có nghĩa là, số giờ làm việc của họ phải được điều chỉnh để không vượt quá giới hạn thu nhập cho phép của minijob, đồng thời đảm bảo họ nhận được ít nhất mức lương tối thiểu theo giờ.
Ví dụ, với mức lương tối thiểu 12,41 euro/giờ (năm 2024) và giới hạn thu nhập 538 euro/tháng cho minijob, một người lao động minijob có thể làm việc tối đa khoảng 43 giờ mỗi tháng. Quy định này đảm bảo rằng ngay cả những người làm việc bán thời gian cũng được bảo vệ khỏi mức lương thấp.
Các hình thức giám sát và chế tài
Để đảm bảo việc tuân thủ luật lương tối thiểu, chính phủ Đức đã thiết lập một hệ thống giám sát và chế tài chặt chẽ. Cơ quan Hải quan Liên bang (Zoll) thông qua Cục Kiểm soát Tài chính Lao động Bất hợp pháp (Finanzkontrolle Schwarzarbeit - FKS) là đơn vị chính chịu trách nhiệm kiểm tra việc tuân thủ các quy định về lương tối thiểu.
Các hình thức giám sát bao gồm kiểm tra tại chỗ tại các doanh nghiệp, kiểm tra hồ sơ bảng lương, phỏng vấn nhân viên và đối chiếu thông tin từ nhiều nguồn khác nhau. Mục tiêu là phát hiện các trường hợp trả lương dưới mức tối thiểu hoặc các hành vi gian lận khác. Nếu phát hiện vi phạm, các chế tài nghiêm khắc sẽ được áp dụng.
Các chế tài này có thể bao gồm phạt tiền đáng kể đối với người sử dụng lao động, thậm chí lên đến 500.000 euro tùy thuộc vào mức độ và tính chất của vi phạm. Ngoài ra, các doanh nghiệp vi phạm có thể bị loại khỏi các hợp đồng công hoặc không được phép tham gia đấu thầu công trong một khoảng thời gian nhất định. Trong những trường hợp nghiêm trọng hơn, việc không trả lương tối thiểu có thể dẫn đến các hậu quả pháp lý hình sự, đặc biệt nếu có yếu tố bóc lột lao động. Hệ thống này được thiết kế để tạo ra rào cản mạnh mẽ, ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật lao động và bảo vệ quyền lợi của người lao động.
© 2025 | Tạp chí NƯỚC ĐỨC