Bộ trưởng Nội vụ Alexander Dobrindt (CSU) vừa công bố các bước tiếp theo trong kế hoạch “chuyển hướng di cư” gây tranh cãi của Đức. Đáng chú ý, những người có nguy cơ bị trục xuất sẽ không còn được hỗ trợ luật sư miễn phí do nhà nước chi trả để bảo vệ quyền lợi của họ.
Chính phủ Đức đang nỗ lực thực hiện một cuộc cải cách sâu rộng và gây tranh cãi trong chính sách di cư của mình. Bộ trưởng Nội vụ Alexander Dobrindt, thuộc Liên minh Xã hội Cơ đốc giáo (CSU), đã công bố một loạt các đề xuất nhằm “chuyển hướng di cư”, một thuật ngữ ám chỉ việc siết chặt các quy định đối với người nhập cư và người tị nạn.
Những biện pháp này được đưa ra trong bối cảnh áp lực chính trị ngày càng tăng từ các đảng bảo thủ và sự lo ngại của công chúng về vấn đề hội nhập và an ninh. Trong đó, hai điểm chính gây chú ý và tranh cãi nhất là việc cắt giảm hỗ trợ pháp lý cho người sắp bị trục xuất và việc đơn giản hóa quy trình công nhận “quốc gia an toàn”.
Đề xuất siết chặt hỗ trợ pháp lý cho người bị trục xuất
Theo đề xuất mới từ Bộ Nội vụ Đức, những người đang đối mặt với nguy cơ bị trục xuất sẽ không còn được nhận hỗ trợ luật sư miễn phí do nhà nước chi trả. Điều này đánh dấu một sự thay đổi đáng kể so với chính sách hiện hành, nơi mà quyền được tiếp cận hỗ trợ pháp lý thường được đảm bảo để đảm bảo một quy trình công bằng và minh bạch.
Hệ thống hiện tại cung cấp luật sư công cho những người không đủ khả năng tài chính, đảm bảo họ có thể bào chữa và trình bày trường hợp của mình trước tòa án. Việc bãi bỏ quy định này sẽ buộc cá nhân phải tự chịu chi phí luật sư hoặc tìm kiếm sự trợ giúp từ các tổ chức từ thiện và tổ chức phi chính phủ. Điều này có thể đặt gánh nặng tài chính nặng nề lên những người vốn đã ở trong tình trạng bấp bênh và thiếu nguồn lực.
Các nhà phê bình lập luận rằng việc loại bỏ quyền được hỗ trợ pháp lý miễn phí có thể vi phạm các nguyên tắc cơ bản về quyền được xét xử công bằng và tiếp cận công lý. Nhiều người có nguy cơ bị trục xuất có thể không nắm vững ngôn ngữ hoặc hệ thống pháp luật phức tạp của Đức, khiến họ gặp bất lợi nghiêm trọng khi phải tự bào chữa. Điều này đặc biệt đáng lo ngại đối với các trường hợp phức tạp, nơi việc có một luật sư có kinh nghiệm là rất quan trọng để đảm bảo mọi khía cạnh pháp lý đều được xem xét kỹ lưỡng.
Các tổ chức nhân quyền và luật sư đã bày tỏ lo ngại sâu sắc rằng chính sách này sẽ dẫn đến việc trục xuất nhanh chóng và có thể không công bằng, bỏ qua các yếu tố cá nhân hoặc các căn cứ pháp lý quan trọng có thể giữ họ lại ở Đức.
Đơn giản hóa quy trình công nhận "quốc gia an toàn"
Một trụ cột khác của kế hoạch “chuyển hướng di cư” là việc đơn giản hóa quy trình công nhận một số quốc gia là “quốc gia an toàn”. Hiện tại, để một quốc gia được coi là “an toàn” – tức là không có chiến tranh, xung đột nội bộ hay đàn áp chính trị trên diện rộng – thì quyết định này cần phải được cả Hạ viện (Bundestag) và Thượng viện (Bundesrat) thông qua.
Quy trình này thường kéo dài và có thể gặp phải sự phản đối từ các bang do các đảng đối lập kiểm soát ở Thượng viện. Khi một quốc gia được công nhận là “an toàn”, đơn xin tị nạn từ công dân của quốc gia đó sẽ được xét duyệt nhanh hơn và có tỷ lệ bị từ chối cao hơn, với giả định rằng họ không có lý do chính đáng để xin tị nạn.
Chính phủ muốn bỏ qua sự cần thiết của việc Thượng viện thông qua, từ đó rút ngắn đáng kể thời gian và đơn giản hóa quá trình này. Điều này sẽ cho phép chính phủ liên bang nhanh chóng thêm các quốc gia vào danh sách “an toàn”, giúp đẩy nhanh việc xét duyệt và từ chối các đơn tị nạn được coi là “không có cơ sở”.
Tuy nhiên, quyết định này cũng gây ra nhiều tranh cãi. Các tổ chức bảo vệ người tị nạn cảnh báo rằng việc công nhận một quốc gia là “an toàn” không phải lúc nào cũng phản ánh đúng tình hình nhân quyền thực tế, đặc biệt đối với các nhóm thiểu số hoặc những người đối lập chính trị. Họ lo ngại rằng việc loại bỏ sự giám sát của Thượng viện có thể dẫn đến việc công nhận vội vàng các quốc gia mà ở đó, các nguy cơ đàn áp vẫn tồn tại, đẩy người tị nạn vào tình thế nguy hiểm khi bị buộc phải trở về.
Phản ứng và tranh cãi về “chuyển hướng di cư”
Gói đề xuất này của Bộ trưởng Dobrindt đã gặp phải làn sóng phản đối mạnh mẽ từ các đảng đối lập, các tổ chức nhân quyền và hiệp hội luật sư. Nhiều người cho rằng các biện pháp này không chỉ làm suy yếu quyền cơ bản của người tị nạn mà còn đi ngược lại các giá trị nhân đạo và nguyên tắc pháp quyền mà Đức tự hào tuân thủ.
Các tổ chức như Pro Asyl và Ân xá Quốc tế đã lên tiếng chỉ trích, nhấn mạnh rằng quyền được xét xử công bằng và quyền tiếp cận pháp luật là không thể thiếu, ngay cả đối với những người đang trong quá trình bị trục xuất. Họ cho rằng việc cắt giảm hỗ trợ pháp lý sẽ tạo ra một tầng lớp công dân dễ bị tổn thương, không có khả năng bảo vệ bản thân trước hệ thống pháp luật.
Về vấn đề “quốc gia an toàn”, các nhà hoạt động cảnh báo rằng việc đẩy nhanh quy trình có thể dẫn đến những phán quyết sai lầm và gây ra hậu quả thảm khốc cho những cá nhân thực sự cần được bảo vệ quốc tế. Họ kêu gọi chính phủ xem xét kỹ lưỡng hơn tình hình thực tế ở các quốc gia này thay vì chỉ dựa vào các tiêu chí hành chính.
Cuộc tranh luận về chính sách di cư ở Đức vẫn còn gay gắt. Trong khi chính phủ nhấn mạnh sự cần thiết của việc kiểm soát di cư và đảm bảo trật tự, các nhà phê bình lại lo ngại về việc đánh đổi các quyền cơ bản của con người để đạt được mục tiêu đó. Kết quả của những thay đổi này sẽ có ảnh hưởng sâu rộng đến tương lai của chính sách tị nạn và di cư ở Đức, cũng như định hình cách mà quốc gia này được nhìn nhận trên trường quốc tế về vấn đề nhân quyền và luật pháp.
© 2025 | Tạp chí NƯỚC ĐỨC