Nền kinh tế đối mặt nguy cơ suy thoái
Cuộc chiến tại Ukraina kéo dài gần bốn năm đã và đang đặt ra những thách thức lớn cho nền kinh tế Nga. Vào ngày 17/12 vừa qua, một chuyên gia kinh tế Nga, được tờ báo Izvestia thân chính phủ trích dẫn, đã đưa ra cảnh báo nghiêm trọng: tăng trưởng kinh tế có thể chững lại hoàn toàn vào năm 2026, và trong kịch bản tồi tệ nhất, quốc gia này có thể phải đối mặt với một cuộc suy thoái thực sự.
Sự dự báo này không chỉ là một cảnh báo đơn thuần mà còn phản ánh những áp lực ngày càng gia tăng lên các chỉ số vĩ mô, từ lạm phát đến chi tiêu tiêu dùng.
Thói quen tiêu dùng thay đổi rõ rệt
Theo báo cáo mới nhất từ Trung tâm Phân tích Kinh tế Vĩ mô và Dự báo Ngắn hạn, tốc độ lạm phát tại Nga đã giảm nhẹ xuống còn khoảng 6,8% vào đầu tháng 11. Tuy nhiên, sự sụt giảm này lại là một dấu hiệu đáng lo ngại, bởi nó chủ yếu xuất phát từ việc nhu cầu tiêu dùng của người dân đang suy yếu nghiêm trọng.
Dữ liệu thu thập từ nền tảng SberIndex, một công cụ theo dõi thu nhập, chi tiêu và hoạt động kinh doanh theo thời gian thực, đã chỉ ra một xu hướng rõ ràng: các hộ gia đình Nga đang phải cắt giảm đáng kể chi tiêu, đặc biệt là đối với các mặt hàng thiết yếu như thực phẩm.
Ông Denis, 40 tuổi, một quản lý tại công ty ở Tambov, miền Trung Nga, chia sẻ về gánh nặng tài chính mà gia đình ông đang đối mặt:
“Hóa đơn mua thực phẩm trung bình hàng tuần của gia đình tôi đã tăng gấp hơn hai lần chỉ trong vài năm gần đây. Chúng tôi buộc phải thắt chặt chi tiêu, mua ít rau quả hơn trước, đây là điều chưa từng xảy ra.”
Ngành bán lẻ chật vật
Trong bối cảnh chi tiêu bị thắt chặt, ngành bán lẻ Nga đang đối mặt với một giai đoạn đầy khó khăn.
Phân tích từ tờ Kommersant cho thấy, doanh số của một số mặt hàng tiêu dùng thiết yếu như sữa, thịt lợn, kiều mạch và gạo tại các nhà bán lẻ lớn đã sụt giảm từ 8-10% trong tháng 9 và tháng 10.
Ngay cả Tập đoàn X5 Group, đơn vị điều hành chuỗi siêu thị lớn nhất quốc gia này, cũng ghi nhận lợi nhuận ròng quý 3 giảm gần 20%, mặc dù doanh thu có tăng nhưng chủ yếu là do tác động của lạm phát, chứ không phải từ tăng trưởng nhu cầu thực sự.
Điều này phản ánh rõ nét tình trạng nhu cầu tiêu dùng suy yếu và chi phí đầu vào gia tăng đang ăn mòn biên lợi nhuận của các doanh nghiệp.
Tình hình càng trở nên trầm trọng khi ngành bán lẻ thời trang chứng kiến sự xáo trộn mạnh mẽ, chiếm tới 45% tổng số cửa hàng phải đóng cửa trong quý 3, với gần một nửa số điểm bán trong phân khúc này buộc phải ngừng hoạt động hoàn toàn.
Những con số này vẽ nên một bức tranh ảm đạm về sức mua của người dân và khả năng phục hồi của thị trường nội địa.
Dòng người đổ về chợ ngoại ô tìm hàng giá rẻ
Lạm phát dai dẳng và lãi suất cao đang buộc người dân Nga phải điều chỉnh mạnh mẽ thói quen chi tiêu.
Phóng sự của thông tín viên Anissa El Jabri từ RFI tại Matxcơva đã ghi nhận một hiện tượng đáng chú ý: Dù cách trung tâm Matxcơva hơn một giờ lái xe, những khu chợ lớn có mái che ở vùng ngoại ô lại tấp nập người mua. Tại đây, rau củ, trái cây, thịt cá được bày bán với giá có thể rẻ hơn từ hai đến ba lần so với trong thủ đô, và người mua còn có thể mặc cả.
Các bãi đậu xe luôn chật kín vào những ngày cuối tuần, minh chứng cho sức hút không thể phủ nhận của các khu chợ này. Một người đàn ông có mặt tại chợ nhận xét:
“Có nhiều gương mặt mới trong số khách hàng hay không?
Có, dĩ nhiên là có rồi. Chuyện này trở nên rất phổ biến ở đây. V
à họ đến bằng đủ loại ô tô, có xe rẻ hơn, có lẽ là của người có thu nhập trung bình nhưng cũng có nhiều xe đắt tiền.
Như chiếc xe vừa chạy qua kìa, đó là một chiếc Porsche Cayenne. Còn kia là một chiếc Lamborghini.” Cảnh tượng những chiếc cốp xe sang trọng chất đầy hàng hóa từ xe đẩy không còn là hiếm.
Thậm chí, cả những người đã về hưu, như một cụ bà lỉnh kỉnh túi hàng, cũng chọn cách mua sắm ở đây thay vì các cửa hàng tiện lợi dưới chân chung cư ở trung đô. Bà chia sẻ: “Người ta bảo tôi là ở đây rẻ hơn rất nhiều.
Dĩ nhiên là chúng tôi thấy rõ tác động của lạm phát, nhất là khi đã nghỉ hưu. Tình hình thật khó khăn. Nếu không được con cái giúp đỡ thì sẽ rất khổ.
Chị biết đấy, không một người hưu trí nào có thể sống được bằng lương hưu của mình. Và tất nhiên là vào lúc này, ai cũng phải tiết kiệm, từ già trẻ, lớn bé, tất cả mọi người.”
Câu hỏi về nguyên nhân lạm phát dai dẳng dường như không nhận được câu trả lời rõ ràng từ bất kỳ ai, và không ai muốn xem xét lại những quyết định kinh tế quan trọng đã được đưa ra.
Điều đáng chú ý là vào ngày 01/01/2026, thuế giá trị gia tăng (VAT) sẽ tăng từ 20% lên 22%, hứa hẹn sẽ tạo thêm áp lực lên giá cả và túi tiền người tiêu dùng.
Thâm hụt ngân sách và doanh thu dầu khí sụt giảm
Những khó khăn không chỉ dừng lại ở mức tiêu dùng cá nhân mà còn lan rộng đến bức tranh kinh tế vĩ mô.
Trong quý 3 vừa qua, tăng trưởng kinh tế của Nga chỉ đạt 0,6%, một con số thấp hơn đáng kể so với dự báo trước đó.
Tình hình ngân sách cũng không mấy khả quan khi thâm hụt đã tăng lên mức 1,9% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) vào tháng 10, và Bộ Tài chính Nga dự kiến tỷ lệ này có thể chạm ngưỡng 2,6% GDP vào cuối năm nay, cho thấy áp lực tài chính ngày càng lớn đối với chính phủ.
Nguồn thu từ dầu khí, vốn là trụ cột chính của ngân sách quốc gia, cũng chứng kiến sự sụt giảm nghiêm trọng. Theo tính toán của hãng tin Bloomberg dựa trên dữ liệu từ Bộ Tài chính Nga, trong 10 tháng đầu năm, nguồn thu này đã giảm hơn 20% so với cùng kỳ năm ngoái, chỉ còn 7,5 nghìn tỷ ruble.
Sự sụt giảm này được lý giải bởi nhiều yếu tố, bao gồm giá dầu thô trên thị trường thế giới giảm, các gói trừng phạt liên tiếp từ phương Tây, và sự mạnh lên của đồng rúp, tất cả đều khiến các nhà sản xuất dầu khí Nga thu về ít hơn từ mỗi thùng dầu xuất khẩu.
Tình hình càng thêm phức tạp khi Mỹ bất ngờ áp đặt các biện phạt trừng phạt mới đối với hai tập đoàn dầu khí hàng đầu của Nga là Rosneft và Lukoil vào tháng 10, giáng thêm một đòn mạnh vào ngành công nghiệp năng lượng của đất nước này.
Triển vọng kinh tế đầy thách thức
Trước những diễn biến phức tạp trên, giới chuyên gia bày tỏ sự lo ngại về triển vọng kinh tế Nga. Ông Oleg Buklemishev, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chính sách Kinh tế thuộc Đại học Tổng hợp Quốc gia Lomonosov Moscow, nhận định một cách thẳng thắn: “Sức chống chịu của nền kinh tế Nga đã suy yếu nghiêm trọng.
Mặc dù năm 2026 có thể chưa chứng kiến một cuộc khủng hoảng mang tính hệ thống toàn diện, nhưng các điều kiện kinh tế nhiều khả năng sẽ tiếp tục theo xu hướng đi xuống.”
Phát biểu này nhấn mạnh rằng, dù có thể tránh được một cú sốc lớn ngay lập tức, nền kinh tế Nga vẫn đang trên đà đối mặt với một tương lai đầy thách thức và bất ổn kéo dài.
Lê Hải Yến - © Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC
© 2025 | Tạp chí NƯỚC ĐỨC