Liên minh châu Âu (EU) đang chuẩn bị thực hiện một loạt biện pháp mới nhằm thắt chặt chính sách tị nạn và tăng cường trục xuất người nhập cư trái phép. Động thái này được khởi xướng bởi Đức cùng các quốc gia Pháp, Ba Lan, Áo, Séc và Đan Mạch, trong bối cảnh số lượng đơn xin tị nạn gia tăng mạnh và áp lực chính trị từ các đảng cực hữu ngày càng lớn.
Vấn đề di cư và tị nạn luôn là một trong những thách thức phức tạp nhất mà Liên minh châu Âu (EU) phải đối mặt. Trong bối cảnh số lượng đơn xin tị nạn tiếp tục gia tăng đáng kể và áp lực chính trị từ các đảng cực hữu ngày càng mạnh mẽ trên khắp lục địa, EU đang chuẩn bị triển khai một loạt các biện pháp mới. Những động thái này được thiết kế để thắt chặt chính sách tị nạn hiện hành và đẩy mạnh quá trình trục xuất đối với những người nhập cư không đủ điều kiện hoặc trái phép.
Sáng kiến này được khởi xướng chủ yếu bởi Đức, quốc gia đã tiếp nhận một lượng lớn người tị nạn và di cư trong những năm gần đây, cùng với sự ủng hộ mạnh mẽ từ các quốc gia thành viên khác như Pháp, Ba Lan, Áo, Séc và Đan Mạch. Các nước này cùng chia sẻ quan điểm về sự cần thiết của việc kiểm soát chặt chẽ hơn dòng người di cư và đảm bảo sự ổn định xã hội cũng như an ninh biên giới.
Bối cảnh và động lực thúc đẩy chính sách mới
Tình hình di cư ở châu Âu đã chứng kiến những diễn biến phức tạp trong thập kỷ qua. Mặc dù có những nỗ lực phối hợp, hệ thống tị nạn của EU vẫn phải đối mặt với nhiều áp lực, từ việc quá tải trong xử lý hồ sơ đến những lo ngại về khả năng hội nhập và gánh nặng xã hội. Số lượng đơn xin tị nạn tăng cao đã đặt ra một thách thức lớn cho các cơ quan quản lý và nguồn lực của các quốc gia thành viên.
Đồng thời, sự nổi lên và ảnh hưởng ngày càng tăng của các đảng chính trị cực hữu ở nhiều nước châu Âu cũng là một yếu tố then chốt thúc đẩy sự thay đổi trong chính sách. Với cương lĩnh cứng rắn về nhập cư, các đảng này đã tạo ra áp lực đáng kể lên các chính phủ đương nhiệm, yêu cầu những biện pháp quyết liệt hơn để kiểm soát biên giới và hạn chế dòng người di cư. Điều này đã dẫn đến một sự đồng thuận ngày càng tăng giữa một số quốc gia thành viên về việc cải cách sâu rộng luật tị nạn và quy trình trục xuất.
Các đề xuất trọng tâm của EU
Gói biện pháp mới của EU bao gồm nhiều điểm chính yếu, nhằm mục đích tạo ra một khuôn khổ chính sách hiệu quả và có khả năng ứng phó tốt hơn với các thách thức di cư. Các đề xuất này tập trung vào việc hợp lý hóa quy trình và tăng cường năng lực thực thi.
- Rút ngắn thời gian xét duyệt hồ sơ tị nạn: Một trong những ưu tiên hàng đầu là giảm đáng kể thời gian cần thiết để xét duyệt các đơn xin tị nạn. Để đạt được mục tiêu này, EU đề xuất việc xử lý các hồ sơ ngay tại các quốc gia thứ ba được coi là an toàn. Điều này có nghĩa là, thay vì để người nộp đơn vào lãnh thổ EU, hồ sơ của họ sẽ được đánh giá bên ngoài biên giới khối, nhằm tăng tốc quy trình và giảm áp lực lên các quốc gia tiền tuyến.
- Đẩy mạnh trục xuất: EU cũng đặt mục tiêu tăng cường đáng kể tỷ lệ trục xuất đối với những người không đủ điều kiện tị nạn hoặc nhập cư trái phép. Thậm chí, các biện pháp này còn bao gồm khả năng trục xuất những cá nhân này về những khu vực từng được coi là khu vực xung đột, như Afghanistan và Syria. Tuy nhiên, điều kiện tiên quyết là phải đảm bảo có những “khu vực an toàn” cụ thể được thiết lập và duy trì trong các quốc gia đó, đảm bảo rằng việc hồi hương không gây nguy hiểm đến tính mạng hoặc an toàn của người bị trục xuất.
- Siết chặt quy định visa và tăng đầu tư vào cơ sở hạ tầng biên giới: Để hạn chế dòng người nhập cư bất hợp pháp ngay từ đầu, EU dự kiến sẽ siết chặt các quy định liên quan đến việc cấp thị thực. Đồng thời, một phần quan trọng của kế hoạch là tăng cường đầu tư vào cơ sở hạ tầng an ninh biên giới. Điều này bao gồm việc triển khai công nghệ giám sát tiên tiến, tăng cường lực lượng tuần tra và xây dựng các rào cản vật lý nếu cần thiết, nhằm ngăn chặn hiệu quả việc vượt biên trái phép.
Tranh cãi và quan ngại về quyền con người
Những biện pháp cứng rắn này, mặc dù được một số chính phủ ủng hộ nhiệt liệt, đang gây ra một làn sóng tranh cãi gay gắt trong nội bộ EU và từ cộng đồng quốc tế. Các tổ chức nhân quyền đã lên tiếng cảnh báo mạnh mẽ về nguy cơ vi phạm quyền con người cơ bản của những người tị nạn và di cư. Họ lo ngại rằng việc xử lý hồ sơ tị nạn tại các quốc gia thứ ba có thể làm suy yếu quyền được tiếp cận một quy trình xét duyệt công bằng và minh bạch. Đặc biệt, việc trục xuất về các khu vực như Afghanistan và Syria, dù có điều kiện “khu vực an toàn”, vẫn tiềm ẩn rủi ro lớn về an toàn và nhân phẩm.
Các nhà hoạt động nhân quyền nhấn mạnh nguyên tắc không hồi tố (non-refoulement), tức là không được ép buộc người tị nạn quay trở lại nơi họ có nguy cơ bị đe dọa. Họ kêu gọi EU cần cân bằng giữa nhu cầu kiểm soát biên giới và trách nhiệm quốc tế trong việc bảo vệ những người tìm kiếm sự an toàn. Ngược lại, nhiều chính phủ trong EU vẫn kiên định với lập trường của mình, cho rằng đây là những giải pháp bắt buộc và cần thiết để bảo vệ an ninh quốc gia, duy trì trật tự xã hội và kiểm soát gánh nặng đối với nguồn lực công. Cuộc tranh luận về cách thức cân bằng giữa an ninh, kiểm soát di cư và quyền con người sẽ tiếp tục là tâm điểm của chính sách EU trong thời gian tới.
© 2025 | Tạp chí NƯỚC ĐỨC