Điện Kremlin đang áp dụng một chiến lược khôn ngoan có thể coi là lời cảnh báo đối với phương Tây.
Vladimir Putin và Dmitry Medvedev đang mơ về một nước Nga rộng bao la từ hồi xa xưa
Vladimir Putin (trái) và Dmitry Medvedev đang mơ về một nước Nga rộng bao la từ hồi xa xưa; bản đồ nước Nga và các nước láng giềng
Tháng 12 năm 2021 đánh dấu kỷ niệm 30 năm một sự kiện mà đáng ra không phải là nguyên nhân để kỷ niệm đối với nhà cai trị nước Nga Vladimir Putin: sự tan rã của Liên bang Xô viết, chính thức không còn tồn tại từ ngày 26 tháng 12 năm 1991.
Nhân dịp lễ kỷ niệm ngày này đài truyền hình nhà nước Nga đã phát sóng một bộ phim tài liệu trong đó đích thân Putin đã phát biểu, ông ta mô tả sự sụp đổ của Liên bang Xô Viết không chỉ là một "thảm kịch" mà còn là "sự sụp đổ của nước Nga lịch sử". Nhà nước này đã mất 40 phần trăm lãnh thổ và mất đi "những thành quả được xây dựng hơn một nghìn năm". Giá như phương Tây chăm chú lắng nghe hơn những tuyên truyền của Nga vào thời điểm đó, thì cuộc tấn công vào Ukraine hai tháng sau đó có lẽ đã không gây ra nhiều bất ngờ.
Ngày nay, các tuyên bố của giới lãnh đạo Nga đang được chú ý theo giõi kỹ hơn. Đó là lý do tại sao một bài đăng của cựu Tổng thống Dmitry Medvedev đã gây chấn động toàn thế giới vào tuần trước, dù nó chỉ xuất hiện trên mạng vài phút.
Trong bài đăng trên nền tảng VKontakte (tương đương với Facebook), ông ta đã mơ về việc tái sinh Liên Xô trước 2,2 triệu người theo dõi của mình. Cộng hòa Trung Á và Cộng hòa Kazakhstan thuộc Liên Xô cũ chỉ là những "nhà nước nhân tạo" và chỉ có nước Nga mới có thể tạo ra trật tự ở đó.
Ông ta viết: “Tất cả các dân tộc từng cùng nhau sinh sống ở Liên Xô vĩ đại và hùng mạnh sẽ lại chung sống thắm tình hữu nghị với nhau. Gruzia, với các lãnh thổ mà Nga chiếm giữ là Nam Ossetia và Abkhazia, chỉ có thể thống nhất với Nga thành một nhà nước.
Medvedev đã xóa bài đăng ngay sau đó, theo một phát ngôn viên, tin tặc phải chịu trách nhiệm. Tuy nhiên, có nhiều khả năng Điện Kremlin không muốn làm mếch lòng Kazakhstan vẫn đang là đồng minh của mình. Dù thế nào thì bài này cũng cho thấy rất rõ tư duy phổ biến trong các thành phần thuộc giới tinh hoa Nga, những người vẫn coi các vùng lãnh thổ trước đây của Liên Xô là lãnh thổ của nước Nga.
Truyền hình nhà nước Nga cũng kêu gào với giọng điệu ngày càng chói tai về tổ chức lại hệ thống nhà nước. Trưởng ban tuyên truyền Vladimir Solovyov gần đây đã ám chỉ thông điệp của Putin "chúng ta thậm chí còn chưa bắt đầu" không chỉ nhằm vào Ukraine.
Người dẫn chương trình truyền hình Olga Skabeeva cảnh báo rằng người ta có thể "đi tới tận Warsaw" và chuyên gia quân sự Alexander Artamonov đe dọa vào giờ vàng của TV : "Chúng tôi sẽ chấm dứt sự tồn tại của thế giới cũ và mở ra một kỷ nguyên mới, mà nước Nga là người đi tiên phong. "
Bây giờ tất nhiên người ta có thể loại bỏ tất cả và coi đây chỉ là một sự khiêu khích đơn thuần. Không có gì bí mật, truyền hình nhà nước Nga làm ầm ỹ chủ yếu để tạo khí thế. Và các chính trị gia như Medvedev, những người đang đua nhau bằng những tuyên bố chống phương Tây, có thể chỉ gửi một tín hiệu đến ông chủ của họ ở Điện Kremlin: Tôi đứng về phía Nga, hãy buộc tội những kẻ khác nếu mọi việc không suôn sẻ.
Các chuyên gia về Đông Âu lại nhìn nhận vấn đề hoàn toàn khác.
“Điều này cần nhìn nhận một cách nghiêm túc. Medwedew không phải là một anh chàng X nào đó. Nhà sử học Karl Schlögel, một trong những chuyên gia hàng đầu về Nga và Liên Xô đã nói với WELT. Giới truyền thông Đức từ lâu đã phớt lờ những gì cựu chủ tịch và đương kim Phó chủ tịch Hội đồng An ninh Quốc gia đã nói.
Medvedev đã phủ nhận chủ quyền của Ukraine trong một bài viết hồi tháng 10 năm 2021.
Trong vài tuần qua, ông đã đăng một bản đồ cho thấy Ukraine là một khu vực nhỏ xung quanh Kyiv và viết về một đế chế Á-Âu trải dài từ Lisbon đến Vladivostok. Vậy chúng ta có nên nên nghĩ rằng sau Ukraine sẽ là các quốc gia khác thuộc Liên Xô cũ không?
Nhà phân tích Elena Kostioukovitch sinh ra ở Kiew nói „Không ai biết liệu nay mai Putin có tấn công Georgia hay không, nhưng tôi biết chắc chắn ông ta thèm khát và muốn thâu tóm Georgia.“Bài viết của Medvedev có thể ban đầu chỉ là đưa ra ý tưởng quay trở lại biên giới Liên Xô trước đây, hoàn toàn không có gì ràng buộc, cũng không cần phải cam kết bất cứ điều gì.
Điện Kremlin đang thực hiện các bước nhỏ về phía trước, mỗi bước đều có thể được rút lại, ví dụ khi sáp nhập Crimea, khi Putin lần đầu tiên đưa binh sĩ không có phiên hiệu tới và thăm dò phản ứng dư luận. Theo Kostioukovitch, biên giới của cái gọi là Russki Mir, ý tưởng về một thế giới gắn kết chịu ảnh hưởng của Nga, cũng cố ý giữ không có sự ràng buộc: “Không ai có thể biết chắc chắn Putin sẽ tuyên bố điều gì sau đó.”
Kostioukovitch là nữ tác giả bài tiểu luận được đánh giá cao Inside Putin's Brain (tạm dịch: đi vào bộ não của Putin), trong đó dựa vào hành động của ông ta để tìm hiểu sự suy nghĩ của tổng thống Nga. Dựa trên các bài phát biểu và màn trình diễn của Putin, nhà phân tích kết luận rằng niềm đam mê của ông với lịch sử còn lùi xa hơn nhiều so với Liên Xô.
Các tác giả ngụy khoa học như Anatoly Fomenko (sinh năm 1945) cho rằng những truyền thuyết và sự thật bị xuyên tạc về một đế chế Nga hàng nghìn năm có thể đã ảnh hưởng đến suy nghĩ của Putin và xung quanh ông ta.
Một công trình đáng ngờ của Fomenko “Neue Chronologie” đưa ra quan điểm có ý nghĩa với cả thế giới rằng các cường quốc phương Tây đã bóp méo lịch sử để làm lu mờ quá khứ huy hoàng của nước Nga và kiềm chế Moscow. Putin không chỉ muốn sửa đổi nỗi ô nhục sau khi kết thúc chiến tranh lạnh, mà còn nhằm sửa sai sự hạ nhục kéo dài hàng trăm năm do phươngTây gây ra.
Người dân các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ ít muốn gia nhập lại Đế chế Nga, họ cũng ý thức được các nguy cơ . Chính phủ Gruzia hiện đang né tránh bất kỳ bước đi nào có thể khiến giới lãnh đạo Nga tức giận. Trong khi đóTổng thống Kassym-Jomart Tokayev của Kazakhstan có được vị thế mới khi tuyên bố độc lập với Moscow.
Kazakhstan đã sớm tuyên bố sẽ không gửi quân đến Ukraine.
Hồi tháng 6, trước sự chứng kiến của Vladimir Putin, Tokaev đã mô tả các "cộng hòa nhân dân" ly khai của Ukraine gồm Luhansk và Donetsk chỉ mới là "gần như các quốc gia " mà ông sẽ không công nhận. Một người dẫn chương trình truyền hình Nga khi đó đã gọi Kazakhstan là "kẻ vô ơn" và khuyến cáo nước này nên xem xét kỹ những gì đang xảy ra ở Ukraine.
Một cuộc tấn công của Nga vào các quốc gia khác lúc này khó xảy ra. Một nhà phân tích của Tổ chức Carnegie vì Hòa bình Quốc tế nói rằng trong chính sách đối ngoại Moscow giờ đây phải thể hiện mình là một đối tác đáng tin cậy đối với các khu vực khác trên thế giới. Dường như mọi thứ đều là có thể, tuy nhiên người ta không thể dựa trên các tiêu chí hợp lý."
Ngày 30 tháng 12, kỷ niệm một trăm năm thành lập Liên bang Xô viết, đây lại là một ngày kỷ niệm tròn nữa. Cách đây vài ngày, người dẫn chương trình trao đổi bàn tròn Solovyov đã đưa ra một số lời khuyên dành cho khán giả truyền hình nhà nước Nga: "Tốt hơn hết là chưa nên mua bản đồ thế giới cho năm học sắp tới."
Christina zur Nedden (WEIT Online)
Bản dich của Nguyễn Xuân Hoài
© 2024 | Tạp chí NƯỚC ĐỨC